ადრე ბრინჯაოს ხანის ყორღანში სამი დასაკრძალი ურემი და ქარვის სამკაული აღმოჩნდა. ექსპედიციის წევრების თქმით, ბოლო 40 წელია ასეთი მასშტაბის სამარხი არ შესწავლილა.

ანანაური N3 ადრე ბრინჯაოს ხანას მიეკუთვნება. საქართველოს ეროვნული მუზეუმის არქეოლოგიის ცენტრის ხელმძღვანლის, ზურაბ მახარაძის თქმით, მსგავსი მასშტაბის ყორღანი ბოლო 40 წლის განმავლობაში არ შესწავლილა. მისი თქმით, სამარხის მნიშვნელობას იქ აღმოჩენილი გათაფლული თავის ქალები, რაც მუმიფიცირების ერთგვარ სახესხვაობას წარმოადგენს, ქარვის მძივი და ყორღანში დაცული მიცვალებულის სამი ეტლი ზრდის.

სამარხში აღმოჩენილი 7 მიცვალებულიდან ორის თავის ქალა შეისწავლეს. თავის ქალები თაფლით იყო დამუშევბული. ანანაური N3-ის კიდევ ერთი განსაკუთრებულობა სამი ეტლია, რადგან როგორც წესი, ყორღანში მხოლოდ ერთი – ბელადის, ეტლი იყო მოთავსებული. ეტლებზე სულ ოთხი გვამი იყო დასვენებული, ხოლო ეტლების ქვეშ სამი ჩონჩხი აღმოაჩინეს, რაც არქეოლოგებს მონებისა და მიცვალებულისთვის მსხვერპლშეწირვის არსებობას აფიქრებინებს. ჯერ დადგენილი არ არის მიცვალებულების სქესი და ის ნათესაური კავშირები, რაც შესაძლოა მათ შორის არსებობდა.

ანანაურის დიამეტრი 100 მეტრი, სიმაღლე კი 12 მეტრია. იგი ლაგოდეხის რაიონის სოფელ ჭაბუკიანის მახლობლად, მდინარე ალაზნის ჭალაში მდებარეობს. ყორღანები ადრე ბრინჯაოს ხანაში (ძვ. წ. აღ. III ათასწლეული) იყო გავრცელებული და მაშინდელი არისტოკრატიისთვის იგებოდა. ყორღანი მრგვალი, გორაკის ფორმის მიწით დაფარული საფლავი იყო, რომლის ცეტრში მოთავსებულ კამერაში მიცვალებული იყო დასვენებული. მისი სიდიდე იმ მიცვალებულის სიძლიერეს უსვამდა ხაზს, ვისთვისაც იგი შენდებოდა.

არქეოლოგ ზურაბ მახარაძის თქმით, ანანაური N3-ის შესახებ ინფორმაცია 1970-იან წლებშიც არსებობდა, როცა ანანაური N1 და ანანაური N2 ყორღანებს სწავლობდნენ.

ექსპედიციამ 2012 წლის 5 ივნისიდან 5 ოქტომბრამდე იმუშავა. თავდაპირველად გორაკის თავი ხეებისა და ბუჩქნარისგან გაწმინდეს. შემდეგ კი ყორღანის გათხრა დაიწყეს. 12 მეტრის სიმაღლის მიწაყრილის ქვეშ 25 მეტრის სიგრძისა და 15 მეტრის სიგანის მოედანი იყო.

                                                                                                                      (მოამზადა ლილუ მიროტაძემ)