როდესაც ჩვენმა ქვეყანამ 200 ადამიანი პოლიტპატიმრად აღიარა და ციხეებიდან გამოუშვა, ეს იყო მხოლოდ პოლიტიკური გადაწყვეტილება და შეფასება. როდესაც ჩვენმა ქვეყანამ უამრავი ადამიანი უკანონო პატიმრად აღიარა და ციხეებიდან გამოუშვა, ეს იყო მხოლოდ პოლიტიკური ნება. ამის გამო ვერც დამნაშავე მოსამართლეები დაისჯებიან და ვერც მათი დამკვეთები, რადგან ასეთია როგორც ევროპული რეგულაციები, ასევე საერთაშორისო სტანდარტები. ამ თემაზე დღემდე ღიად არავის უსაუბრია, როგორც საპარლამენტო უმრავლესობის ერთ-ერთი ლიდერი, პარლამენტის ვიცე-სპიკერი მანანა კობახიძე ამბობს „ქრონიკასთან" საუბარში, ქართველმა ხალხმა ბოლომდე უნდა იცოდეს სიმართლე:
- ქალბატონო მანანა, მე პრემიერ-მინისტრსაც დავუსვი ეს შეკითხვა და თქვენც გიმეორებთ: როგორ მოხდა, რომ „ნაციონალების" ხელში დარჩა სასამართლო და როგორ მოხდა, რომ მათ იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში ჰყავთ 9 წარმომადგენელი?
- კი, მე ვუყურე პრესკონფერენციას, სადაც პრემიერ-მინისტრს ეს შეკითხვა დაუსვით. არა, „ნაციონალებს" არ ჰყავთ 9 წარმომადგენელი. იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრებს ირჩევს მოსამართლეთა კონფერენცია, ასევე მოსამართლეებს, ანუ 9 წევრს და 5 წევრი დამატებით ირჩევა არამოსამართლე, აქედან არიან პარლამენტის მიერ არჩეული წევრები. იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში „ნაციონალების" წარმომადგენლები არ არიან. მე გეთანხმებით, რომ სამწუხაროდ, სასამართლო ხელისუფლება ბოლომდე არ არის განთავისუფლებლი „ნაცმოძრაობის" გავლენისგან და ვერც განთავისუფლდება, სანამ უზენაესი სასამართლოს პირველი პირი იქნება „ნაციონალური მოძარობის" ერთ-ერთი ლიდერის ძმა.
- ჰოდა, ახლა ჩვენ ველოდოთ, კუბლაშვილები როდის გადაშენდებიან პოლიტიკიდან და სასამართლოდან?
- ჩვენ რომ წავსულიყავით იმ გზით, რა გზითაც სააკაშვილის რეჟიმი წავიდა, ესენი აღარ იქნებოდნენ. ლადო ჭანტურია, რომელიც ძალიან კარგი იურისტი იყო და ძალიან კარგი მოსამართლე, ამ ადამიანებმა აიძულეს, გერმანიაში წასულიყო. დააწერინეს განცხადება და გაუშვეს. ჩვენც რომ ასე გაგვეკეთებინა, ძალიან დიდ კრიტიკას გამოიწვევდა დასავლელი პარტნიორების მხრიდან. ვაღიაროთ, ჩვენ გვინდა ევროპულ ოჯახში შესვლა, გვინდა ასოცირების ხელშეკრულებაზე ხელის მოწერა და თუ იგივე მეთოდებით ვივლით, მაშინ არაფერი გამოვა. გაიხსენეთ, როგორ პანტაპუნტით გამოყარეს „ნაციონალებმა" მოსამართლეები, ზოგს უთხრეს, თუ არ წახვალთ, დაგიჭერთო, ზოგს უთხრეს, რასაც აქ იღებდით, იმდენს დაგინიშნავთ ხელფასს, ოღონდ წადითო. ისინი ვაჭრობდნენ, ჩვენ ნამდვილად არ გვინდოდა ამ მეთოდების გამოყენება.
- ათასჯერ ვთქვი და კიდევ ვიმეორებ: ჩვენ ხომ გვყავდა 200 პოლიტპატიმარი? ჩვენ ხომ გვყავდა 300 ათასი პატიმარი, რომელთა უმეტესობაც ტყუილად იჯდა ციხეში? აქ ხომ საქმე არ გვაქვს ერთეულ შემთხვევასთან? ახლა ამიხსენით, ვინ ჩაიდინა მასობრივი დანაშაული, ვინმე სხვამ თუ იგივე მოსამართლეებმა, რომლებიც დღესაც აგრძელებენ დანაშაულებრივ საქმიანობას?
- ეს იყო უპრეცედენტო პოლიტიკური გადაწყვეტილება, რის გამოც ჩვენმა პარლამენტმა კრიტიკა დაიმსახურა დასავლეთში. პრაქტიკულად, ჩვენ, სასამართლო გადაწყვეტილებებზე მაღლა დავდექით, რადგან პოლიტიკური შეფასებები მივეცით ამ საქმეებს. ვიმეორებ, პოლიტპატიმრების საკითხი იყო უპრეცედენტო, მაგრამ მეორეა, რომ ჩვენ კანონში არ გვაქვს მუხლი, რომლის საფუძველზეც უკანონო გადაწყვეტილების გამო მოსამართლეს დავსჯით. ასეთი მუხლი ბუნებაში არ არსებობს, აღარაფერს ვამბობ სისხლის სამართლის კოდექსზე. ჩვენ არ გვაქვს ბერკეტი, რომლითაც დამნაშავე მოსამართლეებს დავსჯით. იყო ორი ალტერნატივა: პირველი - უნდა გვეთქვა, რომ ჩვენ ვიწყებთ სამართლიანობის დამკვიდრებას და ამიერიდან აღარ უნდა მოხდეს უკანონო განაჩენის გამოტანა, პოლიტიკური ნიშნით დევნა, მოდით, დავიწყოთ ნულიდან, მაგრამ რა გვექნა იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც დაზარალდნენ? მეორე - შეიქმნა დიდი კომისია, სადაც შევიდნენ არასამთავრობოები, ეს საკითხი განიხილა პარლამენტმაც და მივედით პოლიტიკურ გადაწყვეტილებამდე. მოსამართლეების დასჯის სამართლებრივი გზა არ არსებობდა და არც ახლა არსებობს.
- ესე იგი, დაზარალებულმა ადამიანებმა მიიღეს მხოლოდ პოლიტიკური შეფასება, ხომ? სამართლებრივი ბერკეტი გაჩნდება, თუ სისხლის სამართლის კოდექსში შეიტანთ ცვლილებას. წინააღმდეგ შემთხვევაში რა გამოდის, რაც მოსამართლეებმა დააშავეს, შერჩათ?
- ჩვენ დღეს ასეთი ნორმაც რომ შემოვიღოთ: უკანონო განაჩენის გამოტანა არის დანაშაული და ისჯება სისხლის სამართლის კოდექსით, ამას უკუძალა მაინც ვერ ექნება და ადრე გამოტანილი გადაწყვეტილებების გამო ვერავის ვერ დავსჯით, პასუხს ვერ მოვთხოვთ. „ნაციონალებმა" თავის დროზე ეს მუხლი გააუქმეს და ერთადერთი ბერკეტი, რითაც მოსამართლეების დასჯა შეიძლებოდა, ეს იყო დისციპლინური გადაცდომა, რაზეც იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს უნდა ემსჯელა. როგორც ვიცი, საბჭოში მიდის საჩივრების განხილვა, ძალიან ბევრი საჩივარი დაგროვდა, მაგრამ რამდენადაა შესაძლებელი წინა გადაწყვეტილებების გასაჩივრება და განხილვა, არ ვიცი. პირდაპირ გეტყვით, სამწუხაროდ, ამის მცდელობა იყო, მაგრამ არ გამოვიდა, იგივე ხარვეზების დამდგენი კომისიის შექმნა საბოლოოდ ვერ განხორციელდა იმ ერთადერთი მიზეზის გამო, რომ მსოფლიო სტანდარტი ასეთია: სასამართლოს მიერ გამოტანილი განაჩენი უნდა გადაიხედოს მხოლოდ სასამართლოს მიერ. არავის დედამიწის ზურგზე არ აქვს უფლება, მოსამართლის მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილება გააუქმოს, ეს არის მყარი საფუძველი, რომელზეც დგას მართლმსაჯულება დემოკრატიულ სამყაროში. ახლა ამის გადატრიალება და თქმა, რომ ჩვენ შევქმნით კომისიას, რომელსაც მივცემთ უფლებას, გადაწყვეტილებები გადაისინჯოს არ შეიძლება; ეს საკითხი კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენეს იგივე ჩვენმა პარტნიორებმა დასავლეთში. ისინი სხვაგვარად უყურებენ საკითხს, ფაქტობრივად, თავდაყირა დადგება მართლმსაჯულების პრინციპები. თუმცა ჩვენ გვრჩება კიდევ ერთი სამართლებრივი ბერკეტი, რომლის საფუძველზეც, მე ვფიქრობ, შესაძლებელია გარკვეული საკითხების განხილვა. ეს არის, მაგალითად, თანამდებობის ბოროტად გამოყენება, უფლებამოსილების გადამეტება. თუ მოსამართლე ბოროტად იყენებდა და იყენებს თანამდებობას, შესაძლებელია, ამ გზით დაისაჯოს.
- გამოდის, გამოსავალი მაინც ყოფილა.
- კი, მაგრამ ამასაც განვმარტავ: მოსამართლემ ჩაიდინა თუ არა დანაშაული, არის თუ არა კრიმინალის ნიშნები, საქმის გამოძიებისა და პროკურატურის ჩართვის საფუძველი, ამას ისევ და ისევ იუსტიციის უმაღლესი საბჭო წყვეტს. მოსამართლის ქმედება უნდა შეაფასოს ან სასამართლომ, ან კიდევ იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ.
- უკაცრავად, უკან მიმაქვს ჩემი სიტყვები, ესე იგი, გამოსავალი საერთოდ არ ყოფილა.
- ეს რეალობაა დღეს, მოსამართლის ქმედებას ვერ შეაფასებს ვერც პარლამენტი და ვერც სხვა რომელიმე ორგანო. კანონის ასეთი რეგულაციები არ არის ჩვენი ახირება, ასეა მოწყობილი ევროპაში მართლმსაჯულება.
- კი, ბატონო, არის ევროპული ღირებულებები, არის საერთაშორისო რეგულაციები, ეს გასაგებია, მაგრამ ჩვენ ვცხოვრობთ საქართველოში და ყოველდღიურად თვალებში ვუყურებთ უკანონობას, კრიმინალების თარეშსა და „ნაციონალების" პარპაშს. სანამ ჩვენ ევროპაზე ვლაპარაკობთ, ამდენ გაუბედურებულ და დაზარალებულ ხალხს რას ეუბნებით, ვინც თქვენგან სამართლის აღდგენას ელოდა?!
- რაც შეეხება გამწარებულ ხალხს, ვინც საკუთარ თავზე იწვნია სააკაშვილის რეჟიმის სისასტიკე, ამ მხრივ შესაძლებელია, იყოს აგრესია. ეს ძალიან ცუდია და ბუნებრივია, ხელისუფლების ვალდებულებაა, ასეთი რამ არ დაუშვას. მე ვლაპარაკობ ანგარიშსწორებაზე და ქუჩაში ლინჩის წესით გასამართლებაზე. პირველ რიგში, ეს ჩვენს ქვეყანას აზიანებს.
- აბა, რა გააკეთოს ხალხმა, რა გზას დაადგეს? თურმე ევროპული რეგულაციების მიხედვით, ვინც რა დანაშაული ჩაიდინა, უნდა შერჩეს.
- არსებობს გამოძიება... მე გეთანხმებით, დრო არ იცდის, ყველა დამნაშავეს პასუხი უნდა მოეთხოვოს. რასაც დაზარალებული საზოგადოება ელოდება, ის უნდა მიიღოს. ყოფილი მერი იქნება თუ ყოფილი მინისტრი, ნება იბოძოს და პასუხი აგოს.
- სხვათა შორის, დღეს იგივე გამწარებული ხალხი იმასაც ამბობს, რომ ახალი ხელისუფლება საერთოდ არ უსმენს პატრიარქს. მე მესმის, რომ ზოგს მისი უწმინდესობის განცხადებები კანონი ჰგონია, მაგრამ რა ვუყოთ ამ უკმაყოფილებას?
- ეს კარგი კითხვაა... მოდით, ასე ვთქვათ, შეიძლება ხელისუფლებამ არაპოპულარული ნაბიჯი გადადგა, როცა ანტიდისკრიმინაციული კანონი მიიღო, თანაც არჩევნების წინ. თუ პოპულისტური თვალსაზრისით შევხედავთ, ეს არ იყო მომგებიანი. ეს ყველაფერი „ნაციონალებმა" აიტაცეს და დაიწყეს ხელისუფლების დისკრედიტაცია. ასევე, დაიწყეს თავიანთი საარჩევნო კამპანიის წარმოება. ეს თემა, „ნაციონალების" გარდა, სხვა ძალებმაც გამოიყენეს, თითქოს ჩვენ ერთსქესიანთა ქორწინებას ვაკანონებდით, თითქოს გარყვნილების პროპაგანდას ვახალისებდით და ასე შემდეგ. მცდარი ინფორმაციის გავრცელებით გარკვეულმა ოპოზიციურმა ძალებმა ხმები მოიპოვეს. ამან საზოგადოებაზე იმუშავა, მაგრამ აქ მეორე საკითხია, იგივე საზოგადოებამ უნდა გაიგოს, ამ კანონში რა წერია და ისე შეაფასოს. რაზეც ასე ბევრს ლაპარაკობენ, მსგავსს ვერაფერს ამოიკითხავთ, პირიქით, ჩვენ ვაღიარებთ კონკორდატს, სახელმწიფოსა და ეკლესიის შეთანხმებას, კანონით არის დაცული საზოგადოებრივი ზნეობა. კანონს უნდა კარგად წაკითხვა. რა თქმა უნდა, გასაგებია, რომ საპატრიარქოს თავისი პოზიცია აქვს... გულწრფელად გეტყვით, მე ის გამიკვირდებოდა, პოზიცია რომ არ ჰქონოდა, სწორედ საპატრიარქო დგას ჩვენი სულიერი და მორალური დაცვის სადარაჯოზე. კანონში სიტყვასიტყვით ჩაიწერა, რომ ოჯახი არის ქალისა და კაცის კავშირი და არა სხვა რამ. მე კიდევ ერთხელ ვაცხადებ: არც ერთი ჩვენი დეპუტატი არ დაუჭერდა მხარს იმ კანონს, რომელიც იქნებოდა ჩვენი ქვეყნისთვის საზიანო და საფრთხის შემცველი. ამ კანონით ვინმესთვის ახალი უფლებები არ მიგვინიჭებია, აქ მოხდა მხოლოდ იმის აღიარება, რომ არ შეიძლება, ადამიანები დაიჩაგრონ სექსუალური ორიენტაციის გამო. ამაზე ყველგანაა საუბარი - საერთაშორისო აქტებში, რომელზეც მიერთებულია საქართველო, ასევე შრომის კოდექსში, ჯანდაცვის კანონში და ასე შემდეგ. მე ერთი რამ ძალიან კარგად ვიცი, ნამდვილად არ მიღირს არანაირი თანამდებობა იმად, რომ ქვეყნის საწინააღმდეგო გადაწყვეტილება მივიღო და იმ ავადსახსენებელ ერთსექსიანთა ქორწინებას დავუჭირო მხარი. არც მე და არც ჩვენი დეპუტაცია ამას არასოდეს დავუჭერთ მხარს. ასეთივეა პრემიერ-მინისტრის განწყობაც, კონსტიტუციაში ჩაიწერება, რომ ოჯახი არის ქალისა და მამაკაცის ერთობა. ახლა შეიძლება გვისაყვედურონ, კონსტიტუციაში ეს აქამდე რატომ არ ჩაწერეთო? კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანა მარტივი არ არის, ამას სჭირდება ხმების სამი მეოთხედი, ამას სჭირდება ორი სესია და ასე შემდეგ. საკონსტიტუციო კომისია შექმნილია და სხვათა შორის, იმ ჯგუფს, რომელიც ადამიანის უფლებებზე მუშაობს, მე ვხელმძღვანელობ. გპირდებით, რომ კონსტიტუციაში საჭირო ჩანაწერები აუცილებლად იქნება. ვისარგებლებ შემთხვევით და იმ ადამიანებს მივმართავ, რომლებიც არჩევნებზე არ გამოვიდნენ: ჩვენ ეს ეტაპიც უნდა დავასრულოთ ღირსეულად, გავისტუმროთ „ნაციონალური მოძრაობა" და დავუსვათ წერტილი მითს, თითქოს ის არის ქვეყანაში მთავარი ოპოზიციური ძალა.
- პატრიარქს უთქვამს ბიძინა ივანიშვილისთვის, პოლიტიკაში უნდა დაბრუნდეო, თქვენ გაქვთ მსგავსი ინფორმაცია?
- მე არ მაქვს ინფორმაცია, რა საუბარი შედგა ბატონ ბიძინასა და პატრიარქს შორის. როცა ბატონი ბიძინა გადადგა, ისიც თქვა, თუ საჭირო იქნება, დავბრუნდებიო. ამ ეტაპზე მის გეგმებზე ვერაფერს გეტყვით.
- თქვენ თუ მიგაჩნიათ შესაძლებლად, რომ ის პოლიტიკაში მობრუნდეს?
- შესაძლებლად რატომ არ უნდა მიმაჩნდეს? კი, მიმაჩნია, რომ შეიძლება ივანიშვილი დაბრუნდეს.
გელა ზედელაშვილი
გაზეთი „კვირის ქრონიკა"
