ლევან ბერძენიშვილზე ბევრი დაწერილა - კარგი არაფერი. თვითონაც ბევრი დაუწერია, ბევრი სისულელე უთქვამს. უფრო პოლიტიკურ პროგნოზებში ჭედავს, ხშირად ისეთ ანალიზს აკეთებს, დებილ ბავშვსაც რომ გაუკვირდება. ალბათ გახსოვთ, 2011-ში იძახდა, ბიძინა ივანიშვილი არჩევნებში 7 პროცენტზე მეტს ვერ აიღებსო. როცა კოალიციაში დაპატიჟეს, „პლასტინკა“ უცებ გადაატრიალა, ახლა კი გაუჩნდა მოგების შანსიო. გარკვეულ წრეებში ამბობენ, ბატონი ლევანი განათლებული კაციაო, ლიტერატურაში ერკვევაო. არადა, „გადახრები“ ამ მხრივაც შეენიშნება - ჯერ კიდევ შევარდნაძის მმართველობის პერიოდში „წამოაწვინა“, ილია ჭავჭავაძეს, როგორც პოეტს, არ ვცნობო, ამ სფეროში სუსტიაო. ატყდა ამბავი, გამიშვი-დამიჭი, მიაჩუხანეს ეს „განათლებული“ კაცი და მიაგდეს. გავიდა ცოტა დრო და ახლა ლადო ასათიანის „კრწანისის ყაყაჩოებს“ დაეტაკა, ეგ მკვდრადშობილი ლექსიაო. არა, რომ ეთქვა, დროთა განმავლობაში მოკვდაო, გაუფერულდაო, ევროპულ სტანდარტებს ვეღარ პასუხობსო, კიდევ გასაგები იქნებოდა, მკვდრადშობილი კი იმას ნიშნავს, რომ მკვდარი დაიბადა, ანუ თავიდანვე არ ვარგოდა, ამორტიზებული იყო. ამბობენ, ლევანა ახალგაზრდობაში დისიდენტობდა, საბჭოთა კავშირს ძირს უთხრიდა, მაგრამ პარალელურად ჩამშვებადაც მუშაობდაო, კალამს რომ აიღებდა ხელში, ვეღარ აგდებინებდნენო. სამაგიეროდ ციხეში შეღავათებს თხოულობდა და კომუნისტებიც აძლევდნენ, უფასებდნენო. პირადად მე ეს ეშმაკის მსგავსი არსება 1990-იანი წლებიდან მახსოვს თავის ანალოგიურ ძმასთან ერთად, ჯერ რომ უზენაეს საბჭოში მოხვდნენ და მერე ზვიად გამსახურდიას აუხტნენ, საქართველოში დიქტატურა რეიზა დაამყარეო? ზვიადი დაამხეს და ტაშ-ფანდურით დახვდნენ ედუარდ შევარდნაძეს. თუმცა მანამდე გამწესდნენ სამხედრო საბჭოში, გარდამავალ პერიოდში ხომ უნდა მიეხედათ ენისთვის, მამულისთვის და სარწმუნოებისთვის? უკაცრავად, სარწმუნოება მათგან ისე შორსაა, როგორც ვინიტუ ინჩუჩუნას ვაჟის სული, უბრალოდ უნდა მიეხედათ მამულისთვის. გავიდა დრო, დახედეს სიტუაციას, შევარდნაძე სადაცაა წავაო და გადახტნენ მიხეილ სააკაშვილთან. მერე მიხვდნენ, ახლა მიშა წავაო და გადახტნენ ბიძინა ივანიშვილთან. ახლა მიხვდნენ... და ჩემ ფეხებს მიხვდნენ, ბიძინა წავაო და მაჭუტაძესთან გადახტნენ. თუმცა, იმას ვეღარ ხვდებიან, რომ გადახტომა-გადმოხტომის დრო წავიდა, საზოგადოებაც გაიზარდა. ასეც რომ არ იყოს, გრიგოლ ვაშაძისგან, ბაჩუკი ქარდავასგან, ნიკა მაჭუტაძისგან და სხვა  ლილაგახუნებული ე.წ. პოლიტიკოსებისგან რა უნდა გამოდნეს? თუ აქამდე ბერძენიშვილებს ვირეშმაკობაში უმართლებდათ, თუ აქამდე რეიტინგულ ძალებს ეკიდებოდნენ, ახლა ასეთი რეიტინგულ-რევოლუციური ძალები აღარ არსებობენ. ამათ პოლიტიკურ აბრაკადაბრას დავანებოთ თავი, ამჯერად აღარ მაინტერესებს (ალბათ არც თქვენ გაინტერესებთ) გაყვითლებული და გაცრეცილი ბიოგრაფიების ქექვა, რადგან ძალიან ცუდი სუნი ასდის. მინდა, „განათლებულ“ ლევანას ორიოდე „სმეშნოი“ სიტყვა ვუთხრა იაკობ გოგებაშვილის „დედა ენასთან“ დაკავშირებით, „ნაციონალებისგან“ განდევნილი ამ ხელისუფლებამ რომ დააბრუნა სკოლაში და ერთი ამბავი ატეხა, ეგ უვიცობაა, რაღა დროს „დედა ენააო“?!

ლევან ბერძენიშვილი: „არ შეიძლება, დღეს უკვე თანამედროვე სამყაროში, ისევ „დედა ენით“ ისწავლებოდეს სკოლაში. ამაზე თავად იაკობ გოგებაშვილსაც გაეცინებოდა და ახალ წიგნს დაწერდა. გარდა ამისა, გეუბნებით, რომ მალე „დედა ენის“ წიგნში შევა „ფეისბუქი“ და ყველა ის თანამედროვეობისათვის დამახასიათებელი ტერმინები, რომელიც უპასუხებს ახალ სტანდარტებს. არ შეიძლება, ბავშვებს ვასწავლიდეთ თოხსა და ურემს, ის შეიძლება წავიყვანოთ მუზეუმში და ვაჩვენოთ იქ. პრემიერმა რომ მიიღო ეს გადაწყვეტილება და დააბრუნა „დედა ენა“ სკოლაში, მაინტერესებს, აზრი არავის ჰკითხეს? – როგორ შეიძლება, ენათმეცნიერები ამას დათანხმებოდნენ. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ – ჩვენ უნდა ავუწყოთ ფეხი თანამედროვეობას და არ უნდა დავბრუნდეთ უკან. ენათმეცნიერებს უნდა ეთქვათ სიმართლე, მაგრამ ვერ თქვეს. მე ვთქვი ეს სიმართლე. გავა ორი წელი და ამ წიგნს მაინც ამოიღებენ პროგრამიდან იმიტომ, რომ შეუძლებელი იქნება ამ სახელმძღვანელოთი სწავლება. დიახ, მასწავლებლების ნაწილი ამას მიესალმება იმიტომ, რომ ისინი ტრადიციონალისტები არიან. ეს არის მეთოდურად არასწორი მიდგომა. უნდა დააბრუნონ სკოლაში ისევ როდონაიას სახელმძღვანელო, ან მისცენ მასწავლებლებს შესაძლებლობა, თავად აირჩიონ, თუ რომელი წიგნით იხელმძღვანელებენ. გოგებაშვილის „დედა ენით“ ვერ ისწავლის დღეს ბავშვი, არ არის ეს სწორი“.

ამ არცთუ ვრცელ განმარტებაში „განათლებული“ მინიმუმ, ცხრაჯერ მაინც მოვიდა წინააღმდეგობაში, ანუ გაიჭედა: პირველი - როგორც ჩანს, ეს ადამიანი კარგახანია არც სოფელში ყოფილა, არც თბილისიდან გასულა, არცა რა გაუგია, არცა რა მოუსმენია. ამიტომაც ჰგონია თოხი და ურემი სამუზეუმო ექსპონატი; მეორე - მალე „დედა ენის“ წიგნში შევა „ფეისბუქი“ და სხვა თანამედროვე სიტყვებიო. აქ ალბათ „განათლებული“ „ინსტაგრამს“, „გუგლს“ და „ოდნოკლასნიკებს“ გულისხმობს; მესამე - თუ ბავშვებს წერა-კითხვას „დედა ენის“ საშუალებით ვასწავლით, ეს იქნება უკან დაბრუნება, მაგრამ თუ როდონაიას და სხვა „გენიოსების“ მიერ შედგენილი ქაღალდებით გავულაყებთ ტვინს, ეს იქნება წინსვლა, ანუ ფეხის აწყობა; მეოთხე - აგერ, ნიმუშად გთავაზობთ ერთ ფურცელს თანამედროვე „დედა ენიდან“ - ნახეთ, რა ტექსტით სწავლობენ ჩვენი ბავშვები წერა-კითხვას:

„აყუნა ხვალ სკოლაში მიდის.

აყუნა ყანჩაა.

აყუნა სკოლაში

ბაყუნასთან ერთად მიდის.

ბაყუნა ბაყაყია.

ყუშო უკვე დადის სკოლაში.

ყუშო თუთიყუშია.

ყუშო აყუნას და ბაყუნას

სკოლისთვის ამზადებს.

- აბა, ბაყუნა, რამდენია 2+2?

- ყი, ყი, ყი, ყი! - ყიყინებს ბაყუნა.

აი, ფაქტი, ლევან ბერძენიშვილისთვის ეს არის წინსვლა და პროგრესი, ამ ულოგიკო, უშინაარსო, კომიკური ტექსტებით უნდა ისწავლონ ჩვენმა ბავშვებმა წერა-კითხვა. „განათლებული“ ამტკიცებს, იაკობ გოგებაშვილის „დედა ენა“ მოძველებულიაო, ავტორი ცოცხალი რომ იყოს, ხელახლა დაწერდაო, წიგნში „ფეისბუქსაც“ შეიტანდაო. მეტიც, ეტყობა, იმაშიც დარწმუნებულია, რომ ასო-ბგერა „ხ“-ს განმარტებისთვის გოგებაშვილი სიტყვა „მარიხუანას“ გამოიყენებდა. თუ ბატონი იაკობი გახალხურებასაც მოინდომებდა, მაგ მხრივაც გაგვაჩნია ორიოდ სიტყვა - მაგალითად: კრამიტი, შიფერი, ჩალა, რაც ასე ხშირად უცურდებათ ხოლმე ბერძენიშვილებს.

ეტყობა, „განათლებულ“ ლევანას თავში ძალიან ძნელად შედის (ან საერთოდ არ შედის) ის ამბავი, რომ „დედა ენა“ არის ანბანის შესწავლის ე.წ. მექანიზმი, და არა განათლების მიცემის წყარო. ტიპი ისე ხატავს, თითქოს მთელი ზოგადი განათლება მხოლოდ „დედა ენაზეა“ დამოკიდებული და მორჩა, სხვა ყველაფერი მეორეხარისხოვანია. ისე, მე თუ მკითხავთ, მეორე კლასიდან დაწყებული, ბოლო კლასით დამთავრებული, ყველა სახელმძღვანელო ძირეულადაა შესაცვლელ-დასაწერი. ამ თემას მომავალში შევეხები უფრო დეტალურად.

ამბობენ, ბატონი აყუნა... უკაცრავად, ბატონი ლევანი არისტოფანეს კომედიებსაც თარგმნის და ჭერში აწყობსო. რატომ ჭერში? იმიტომ, რომ არც არავინ კითხულობს, არც არავინ დგამს. გამოდის, არისტოფანეს შემოქმედებაც ისეთივე მკვდრადშობილი ყოფილა, როგორც ლადო ასათიანისა და ილია ჭავჭავაძის პოეზია. ამოცანა გვეკითხება, რომელი უფრო ძველია, არისტოფანე, ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 450-იან წლებში რომ მოღვაწეობდა თუ იაკობ გოგებაშვილი, ასიოდე წლის წინათ „დედა ენას“ რომ წერდა? მოდით, ამაზე აყუნამ და ბაყუნამ გვიპასუხონ, როცა გაიზრდებიან. ალბათ, აქ ბატონი ლევანი იტყვის, არისტოფანეს კომედიებზე ბავშვები არ იზრდებიან, ხოში მაქვს და ვთარგმნიო, ჩემ ჭიას ვახარებო. კი, ბატონო, არის ამაში სიმართლის მარცვალი, მაგრამ „დედა ენაში“ კონკრეტულად რა არის მოძველებული, მაინც გაუგებარია - ურემი? თოხი? თითი? უთო? მუხა? თხა? გიგო? ეეეჰ... ყურადღება არ მიაქციოთ, ბავშვებო, ლევანა პაპა დაბერდა და დაყ..ევდა! არც ადრე იყო მთლად დალაგებული, მაგრამ ახლა ნამეტანი მოსდის!

გელა ზედელაშვილი

წყარო :