ვიქტორ ნოზაძე ქართველი ემიგრანტი, მეცნიერი, რუსთველოლოგი, ჟურნალისტი, პოლიტიკური და საზოგადო მოღვაწე…

დაბადების ადგილი ზემო იმერეთის სოფელი წირქვალია, 1893 წლის 17 სექტემბერი. სწავლობს საჩხერის ორკლასიან და ჭიათურის სასწავლებლებში, 1913 წელს ოქროს მედლით ამთავრებს ქუთაისის ქართული გიმნაზიას და სწავლას მოსკოვის უნივერსიტეტის ფილოლოგიურ ფაკულტეტზე განაგრძობს. სწავლის პარალელურად, ის ებმება რევოლუციურ მოძრაობაში. 1917 წელს თებერვლის რევოლუციის შემდეგ საქართველოში ბრუნდება, „მოსკოველის“ ფსევდონიმით აქვეყნებდა წერილებს სოციალ–დემოკრატების გაზეთ „ერთობაში“. მალე სოციალ-დემოკრატები ქუთაისში  პარტიული პრესის ხელმძღვანელად მიავლენენ.

1919 წლის ბოლოს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობამ ნოზაძე 70 ახალგაზრდასთან ერთად უცხოეთში გააგზავნა სწავლის გასაგრძელებლად. ჯერ ლონდონში იყო, შემდეგ ბერლინში, უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ კი, 1928 წლიდან პარიზში დასახლდა. პარიზში იწყებს ჟურნალისტურ მოღვაწეობას და დიდფორმატიანი ლიტერატურულ-მეცნიერული და პოლიტიკური ჟურნალის „კავკასიონის“ გამოცემას. ის ცხოვრების ბოლომდე ამ ჟურნალის გამომცემელი, რედაქტორი, კორექტორი, ავტორ-თანამშრომელი, ამწყობი და ექსპედიტორი თავად არის. ზოგჯერ გამოცემის ხარჯებს, შემოწირულობის სიმცირის გამო, საკუთარი ჯიბიდან ფარავს…

სხვადასხვა დროს მეცნიერი ხანგამოშვებით ცხოვრობს გერმანიაში, ავსტრიაში, არგენტინაში, ჩილეში, ბრაზილიაში, 1960 წ. ჯერ ესპანეთში დასახლდა, ხოლო 1963 წლიდან თავის ძმასთან გიორგისთან  ლევილის ქართულ მამულში დაფუძნდა, აქვე იყო ქართული სტამბაც და მეცნიერის სამუშაო ოთახიც. ხანგრძლივი სამეცნიერო მუშაობის დროს ვიქტორ ნოზაძე იყენებდა სხვადასხვა ფსევდონიმს–ბ. ვარდანი, ბ. ბებურიშვილი, ვ. სოსანი, მოძველი, ნიკრისელი, თამაზ ჩილაია, ლიკსუსი, დონაური, თამარ ვარდანიძე, მკითხველი.

რუსთველოლოგიური ნაშრომების წერა, რომელსაც თვითონ „ვეფხისტყაოსნის“ „ჩხრეკანს“ უწოდებდა, II მსოფლიო ომის დროს დაიწყო ბერლინში. 30 წლის მანძილზე ვიქტორ ნოზაძე მარტოდმარტო, ყოველგვარი ხელშეწყობის გარეშე, მძიმე პირობებში მუშაობდა და თავისივე ხელით აწყობილ და დაბეჭდილ საგანძურს ქართველი ერისთვის დაუზარლად ქმნიდა.

ერთხელ მეცნიერს მეგობრებთან საუბრის დროს უთქვამს: „ასეა ჩემი ბუნება, მელანი რომ არ მქონდეს, ჩემი სისხლით დავწერდიო“.

ვიქტორ ნოზაძის შრომებს საბჭოთა ხელისუფლება არ აღიარებდა, მისი წიგნები საქართველოში ჩუმად მაინც აღწევდა და ფოტოასლებით გამრავლებული ვრცელდებოდა…

აკადემიკოსი გურამ შარაძე მასზე წერდა: ,,თითქოს არის იმაში რაღაც სიმბოლური, რომ „ვეფხისტყაოსნის“ გმირებივით მან ვრცელი გეოგრაფიული არეალი შემოიარა – საფრანგეთი, გერმანია, ავსტრია, ინგლისი, არგენტინა, ჩილე, ბრაზილია, ესპანეთი და ბოლოს, ისევ საფრანგეთი და ამ ოცდაათწლიან „ველად გაჭრის“ მეტად მძიმე პირობებში, ყოველგვარი ხელშეწყობის გარეშე, მარტოდმარტომ, დიდი ნიჭისა და ურყევი ნებისყოფის წყალობით, შექმნა და სამშობლოს დაუტოვა ექვსი მონუმენტური ტომი, რომელთაც იგი გზადაგზა თვითონვე აწყობდა და ბეჭდავდა კიდეც. ესენია:

ვეფხისტყაოსანის ფერთამეტყველება,

ვეფხისტყაოსანის ვარსკვლავთმეტყველება,

ვეფხისტყაოსანის მზისმეტყველება,

ვეფხისტყაოსანის საზოგადოებათმეტყველება,

ვეფხისტყაოსანის ღმრთისმეტყველება,

ვეფხისტყაოსანის მიჯნურთმეტყველება,

უკანასკნელი, მეექვსე წიგნის გამოცემას ავტორი ვეღარ მოესწრო; მოულოდნელად ავად გახდა და გარდაიცვალა საფრანგეთში, ქალაქ არპაჟონის საავადმყოფოში. ანდერძის თანახმად, ის დაკრძალულია დაბა ლევილის ქართველთა სასაფლაოზე.

ამბობენ, შოთა რუსთაველის იუბილეზე, როგორც მკვლევარს, საქართველოდან მიპატიჟება მიუღია– ოფიციალური მიწვევა. თუმცა, გასაბჭოებულ სამშობლოში ჩამოსვლაზე უარი თქვა: „რუსთაველის იუბილეს თავისუფალი, ბედნიერი საქართველო არ ზეიმობს, ის ჯერ ისევ დაპყრობილია, მოსაწვევებსაც არა მშობლიურ, არამედ რუსულ ენაზე მიგზავნიანო“. მეგობრისთვის მიწერილ წერილში კი, კარგად ჩანს მისი გულისნადები, თუ როგორ ენატრება სამშობლო: „წარმოგიდგენია, რა ბედნიერება იქნებოდა, საქართველო ერთხელ კიდევ მენახა!“

წყარო :