წელს უკვე მეთოთხმეტედ გაიმარათა ლიტერატურული პრემია "საბას" დაჯილდოების ცერემონიალი. გამარჯვებულთა შორისაა "ვეფხისტყაოსნის" თანამედროვე თარგმანის ავტორი, ამერიკელი პოეტი, პროზაიკოსი და მთარგმნელი ლინ კოფინი. ის კარგა ხანია საქართველოსთან მეგობრობს. როგორც გავარკვიეთ ქალბატონმა ლინმა მუშაობა "ვეფხისტყაოსნის"თარგმნაზე, რომელსაც საფუძვლად დაედო 1966 წელს "ვეფხისტყაოსნის" ტექსტის შემდგენი კომისიის მიერ მომზადებული და ნოდარ ნათაძის კომენტირებული გამოცემები, 2012 წელს დაიწყო.

შეგახსენებთ, "ვეფხისტყაოსანი" ინგლისურად პირველად მარჯორი სკოტ უორდროპმა თარგმნა, თუმცა ეს იყო პროზაული ვარიანტი და ის პირველად 1912 წელს გამოქვეყნდა. მოგვიანებით, 1968 წელს თბილისში გამოქვეყნდა ვენერა ურუშაძის ჰეკზამეტრით შესრულებული პოეტური თარგმანი. ხოლო 1977 წელს აშშ-სა და ინგლისში გამოქვეყნდა რ. სტივენსონისა და ქ. ვივიენის პროზაული თარგმანები.

ლინ კოფინის ინგლისური თარგმანია, შესრულებული 16 მარცვლიანი შაირით.

აი, რა გვითხრა მთარგნელმა:

- ვაღიარებ, თავიდან რატომღაც მეგონა, მე-12 საუკუნის ბერად აღკვეცილი პოეტის შემოქმედება საშინლად მოსაწყენი იქნებოდა, მაგრამ ძალიან შევცდი. როგორც კი გია ჯოხაძემ წამიკითხა პოემის ორიგინალიდან ნაწყვეტები ქართულ ენაზე, იმ წუთიდან შემიყვარდა რუსთაველი. მე ვთხოვე გიას ფრაგმენტების ქართულად წაკითხვა, რათა ჟღერადობა უკეთესად შემეგრძნო. მოგვიანებით, მანვე გამომიგზავნა "ვეფხისტყაოსნის" დაუმუშავებელი პროზაული თარგმანი. ეს იყო 2012 წელი... ასე შემიყვარდა ვეფხის ტყავით შემოსილი მოყმე და ამბავი, რომელიც მის გარშემო ხდება...

რამდენიმე სტროფის წაკითხვამ მომცა ბიძგი, დამეწყო პოემაზე მუშაობა, რადგან რუსთაველში, ისევე, როგორც შექსპირში, ყველაფერია. აქ ლაპარაკია ორ ძლიერ და რაც მთავარია, ძალზე თანამედროვე ქალზე, რომელთაც გვერდში ჰყავთ საოცარი მამაკაცები. მათი ბედისწერა - იღბალი და უიღბლობები ერთმანეთში ძალიან საინტერესოდ არის გადაბმული. რუსთაველმა შექმნა დაუვიწყარი სახეები...

- როგორც ვიცით, საქართველოსთან ადრეც მეგობრობდით, "ვეფხისტყაოსანზეც" გსმენიათ?

- არა, ვიდრე საქართველოში არ ჩამოვედი, პოემაზე არაფერი ვიცოდი... არ მინდა იმ ადმიანების ღვაწლი დაიკარგოს, ვინც ამ დიდებულ საქმეში გვერდში მედგნენ, - ნებსმიერ დროს პირველიდან ბოლო ფრაზამდე ძალინ მეხმარებოდა ქალბატონი დოდონა კიზირია. იმისთვის, რომ თამამად მემოქმედა და რაც მთავარია, ამ პოემის სირთულე და სიღრმე შემეცნო, სხვა მთარგმნელების ნამუშევრებიც წავიკითხე. ეს დამეხმარა იმის გაგებაში, თუ როგორ ჰქონდათ მათ ესა თუ ის მონაკვეთი ნათარგმნი. თარგმანის სამუშაო დასრულების შემდეგ, ბატონმა ნოდარ ნათაძემ შემომთავაზა, ზოგიერთი ადგილი დამეკორექტირებინა და დამეხვეწა. ამის შემდეგ კი, დოდონა კიზირიამ, ნოდარ ნათაძემ და ნატო ალხაზიშვილმა ის გულმოდგინედ წაიკითხეს და გაანალიზეს. ძალიან გამიმართლა, რომ გვერდით ასეთი ძლიერი გუნდი მედგა. მათ დამსახურებაა, რომ ჩემი თარგმანი შესრულებულია შაირით, სალექსო ფორმით, ისევე, როგორც დაწერა მე-12 საუკუნეში მოღვაწე გენიალურმა ქართველმა პოეტმა.

- იქნებ გვითხრათ, რომელია თქვენთვის გამორჩეულად საინტერესო ეპიზოდები?

- ძნელია ამ საოცარ ქმნილებაში რამე კონკრეტული ეპიზოდის გამორჩევა, მაგრამ განსაკუთრებით მიყვარს "შეყრა ტარიელისა და ავთანდილისა", მათი დიალოგი საოცრად არის გადმოცემული... მთლიანობაში კი, შემიძლია გითხრათ, რომ პოემაში გადმოცემული ადამიანის ცხოვრების აზრიც და ოცნებაც, მისი დახმარებით, მე-12 საუკუნის საქართველოში ვიმოგზაურე, მაგრამ მისი გენიალობა ის არის, რომ ავტორს საოცრად თანამედროვე აზროვნება აქვს... "ვეფხისტყაოსნის" წყალობით ახლოს გავიცანი და ძლიერ შემიყვარდა საქართველო, ქვეყანა, რომელსაც საოცარი ლიტერატურა აქვს. მადლობა ჩემს ქართველ მეგობრებს, რომ არა მათი დაუღალავი მხარდაჭერა, ამ შედეგს ვერ მივიღებდით.

პ.ს. ამერიკელი პოეტი, მწერალი და მთარგმნელი ლინ კოფინი დაიბადა 1943 წელს. დღემდე გამოქვეყნებული აქვს პოეზიის სამი კრებული. მისი ლექსები, ესეები, მოთხრობები და პიესები წლების განმავლობაში იბეჭდება პერიოდულ გამოცემებში; მონაწილეობდა პოეზიის საღამოებში იოსებ ბროდსკისა და ჩესლავ მილოშთან ერთად. გია ჯოხაძის მიერ თარგმნილი მისი ლექსების კრებული 2012 წელს თბილისშიც გამოიცა. ლინ კოფინს მთარგმნელობის მრავალწლიანი და წარმატებული გამოცდილება აქვს. ლინ კოფინისეული თარგმანი გამოყენებულ იქნა, ნობელის კომიტეტის მიერ ჩეხი პოეტის იაროსლავ სეიფერტისათვის პრემიის მინიჭებისას 1984 წელს. ნათარგმნი აქვს რუსი, ჩეხი, ჰოლანდიელი, მონღოლი და ირანელი პოეტები. უკვე რამდენიმე წელია აქტიურად თანამშრომლობს საქართველოსთან. 2013 წელს დ.კიზირიას რედაქტორობით აშშ-ში გამოიცა "ქართული პოეზიის ანთოლოგია", რომელშიც შევიდა ძველი ქართული ლიტერატურის (XIX საუკუნის ის ჩათვლით) ნიმუშები. ქალბატონმა ასევე თარგმნა თანამედროვე ქართველი მწერლები: დათო ბარბაქაძე, გიორგი კეკელიძე, გივი ალხაზიშვილი, ზაზა აბზიანიძე.

წყარო :