პოლიტოლოგმა ვახტანგ ძაბირაძემ „რეპორტიორთან" საუბარში საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობა შეაფასა და განაცხადა, რომ საკონსტიტუციო ცვლილებები მიმართული უნდა ყოფილიყო არა ხელისუფლების სტაბილურობის, არამედ ხელისუფლებაზე ზემოქმედების ბერკეტების გაძლიერებისაკენ.

ძაბირაძე ასევე შეეხო დიდგორის ომში გამარჯვების დღის დღესასწაულად გამოცხადების საკითხს, ამერიკის შეერთებული შტატებისა და ჩრდილოეთ კორეის ბოლოდროინდელ ურთიერთობასა და ქვეყანაში და მის გარეთ მიმდინარე სხვა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ მოვლენებს.

- როგორ შეაფასებთ საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობას?

- როგორც იცით, საკონსტიტუციო კომისიამ დაასრულა მუშაობა. სიმართლე გითხრათ, მე იმ ადამიანთა კატეგორიას განვეკუთვნები, რომელმაც წარმოდგენილ საკონსტიტუციო კანონპროექტს მხარი არ დაუჭირა. მიზეზი არის ის, რომ ჩემი შეხედულებები და კომისიის იმ ნაწილის შეხედულებები, ვინც მიიღო კანონპროექტი, კონცეპტუალურად აცდენილია ერთმანეთს. ისინი, ვინც მხარს უჭერენ აღნიშნულ კანონპროექტს, თვლიან, რომ მთავარი არის სტაბილური ხელისუფლება. თუ ამ პოსტულატიდან ამოვალთ, რომ ხელისუფლების სტაბილურობაა მთავარი, მაშინ მანდატების გადანაწილება, 5%-იანი საარჩევნო ბარიერი, ბლოკების გაუქმება, პრეზიდენტის არჩევის არაპირდაპირი წესი და ა.შ. - ყველაფერი ეს ნორმალურია. მაგრამ ვთვლი, რომ ჩვენი პრობლემა არ არის არასტაბილური ხელისუფლება. 25 წლის მანძილზე, რაც დამოუკიდებლობა მოვიპოვეთ, არასტაბილური ხელისუფლება საქართველოს არ ჰყოლია. პირიქით, ჰყავდა ზედმეტად სტაბილური ხელისუფლება, როდესაც ერთი პირის ხელში იყო უშველებელი ძალაუფლება. ალბათ ყველას გვახსოვს, რომ 2007-2012 წლებში, თითქმის ყოველ დღე იყო მიტინგი, ანუ მუდამ ვიდექით არასტაბილურობისა და სამოქალაქო დაპირისპირების ზღვარზე. ამიტომ, ამოცანა არის საზოგადოებრივი სტაბილურობა. როგორც ჩვენივე გამოცდილებიდან ვხედავთ, სტაბილური ხელისუფლება სულაც არ არის იმის გარანტი, რომ ქვეყანაში არასტაბილური ვითარება არ შეიქმნას. ამასთანავე, რატომღაც არც დღევანდელი და არც გუშინდელი ხელისუფლება არ ითვალისწინებს იმას, რომ „ნაციონალურ მოძრაობას" ამ ზესტაბილურმა ძალაუფლებამ არ უშველა. სააკაშვილმა წააგო არჩევნები, მაგრამ ეს საზოგადოებას დაუჯდა მთელი 5 წელი ქუჩაში  ყოფნად. ეროვნული ენერგია, რაც ქვეყნის განვითარებას უნდა მოხმარებოდა, მოხმარდა ხელისუფლებასთან ბრძოლას. კონსტიტუციაში ცალკე აღებული მუხლი შეიძლება იყოს ძალიან დემოკრატიული. თუნდაც, დღევანდელ მოქმედ საარჩევნო კანონზე ვერავინ იტყვის, რომ არადემოკრატიულია, მაგრამ ჩვენს რეალობაში ის იძლევა საწინააღმდეგო შედეგს. აქედან ამოვდივარ მე და ვთვლი, რომ ჩვენ უნდა წავსულიყავით არა ხელისუფლების სტაბილურობის, არამედ ხელისუფლებაზე ზემოქმედების ბერკეტების გაძლიერებისკენ. საპარლამენტო მექანიზმები უნდა გაძლიერდეს, სახალხო დამცველის ფუნქციები უნდა გაძლიერდეს, ოპოზიციის როლი და ფუნქციები უნდა გაძლიერდეს, ჩვენ კი საპირისპირო მიმართულებით წავედით.

- გაუნაწილებელ მანდატებთან დაკავშირებით, თქვენი აზრით, რამდენად სამართლიანია, რომ დარჩენილი ხმები პირველ ადგილზე გასულმა პარტიამ წაიღოს?

- რა თქმა უნდა, არ არის სამართლიანი და არ არის მორგებული ჩვენს რეალობაზე. ჩვენთან საზოგადოება თითქმის ყოველთვის ეჭვის თვალით უყურებს ხელისუფლებას. მუდამ არის ლაპარაკი არჩევნების გაყალბებაზე და ა.შ. ასეთ ვითარებაში, როდესაც ხელისუფლება ამბობს, რომ გაუნაწილებელი მანდატები პირველ ადგილზე გასულმა უნდა წაიღოს, საზოგადოებაში აჩენს ეჭვს, რომ არსებული ხელისუფლება ცდილობს ძალაუფლების შენარჩუნებას. მიუხედავად იმისა, დღევანდელი ხელისუფლება იქნება თუ ახალი ძალა მოვა, ეს სისტემა საქართველოში ძალიან ცუდი შედეგების მომტანი იქნება. ამიტომ, მგონია, რომ ეს ქართულ რეალობას მორგებული კი არა, საერთოდ აცდენილია. იმედი მაქვს, რომ ვენეციის კომისიაც აღფრთოვანებით არ შეხვდება ამ საკითხს.

- დიდგორის ომში გამარჯვების დღის დღესასწაულად გამოცხადების საკითხი ძალიან აქტუალურია და აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია... თქვენ როგორ ფიქრობთ, საჭიროა თუ არა, 12 აგვისტო სახელმწიფო დღესასწაულად გამოცხადდეს და აქვე, როგორ შეაფასებთ თურქეთის საელჩოს მხრიდან თხოვნას, კანონპროექტის შეჩერებასთან დაკავშირებით?

- თავისთავად, დიდგორი რომ ჩვენი ისტორიის ოქროს გვირგვინია, ამაზე ლაპარაკი არ არის. თუ ჩვენს ისტორიაში რაიმეს ვიხსენებთ, ეს სწორედ დიდგორია. ამ დღის დღესასწაულად გამოცხადების წინააღმდეგი ნამდვილად არ ვიქნებოდი. არც ის მგონია, რომ ასეთ შემთხვევაში ანგარიში უნდა გავუწიოთ ვინმეს, იქნება ეს მეგობარი სახელმწიფო თუ მეზობელი. მითუმეტეს, თუ გავითვალისწინებთ, რომ სამწუხაროდ, იმავეს ჩვენ ვერ ვიღებთ ხოლმე, როდესაც ვიღაცებს ანგარიშს ვუწევთ. როდესაც ხდება თურქეთის ტერიტორიაზე ქართული ძეგლების აღდგენა, მიუხედავად ჩვენი დაჟინებული თხოვნისა და  მოთხოვნისა, ჩვენი მონაწილეობის გარეშე აკეთებენ ამას. მეზობლობა კარგია, მაგრამ კარგია მაშინ, თუ ეს არის ურთიერთპატივისცემა. ამიტომ, ვერ ვხედავ მიზეზს, რომ ჩვენ თურქეთის თხოვნა აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ. ეს გათვალისწინება კი არა, შეიძლება დათმობას ნიშნავდეს. იგივე პრობლემები გვაქვს აზერბაიჯანთან დავით-გარეჯთან დაკავშირებით, რომელთან საზღვარიც ვერა და ვერ დადგინდა. იგივე პრობლემები გვაქვს საინგილოსთან. მესმის, რომ ძალიან მძიმე გეოპოლიტიკური ვითარება გვაქვს, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ყველაფერზე თავი უნდა დავხაროთ და ნაცარი წავიყაროთ.

- აქვე, თურქეთის რეფერენდუმზე მინდა გკითხოთ... თქვენი აზრით, რამდენად მოახდენს მეზობელ სახელმწიფოში დაგეგმილი ცვლილებები საქართველოზე გავლენას?

- არ მგონია, რომ თურქეთს საქართველოს მიმართ აგრესიის ინტერესი ჰქონდეს. ისიც მინდა ვთქვა, რომ ერდოღანს აქამდეც არ ჰქონდა ჩვენთან ცუდი დამოკიდებულება. ახლა ხდება ძალაუფლების კონცენტრაცია და უფრო ის მაშინებს, რომ თურქეთში საზოგადოება გაყოფილია, რაც რეფერენდუმის შედეგებმაც აჩვენა. მოგეხსენებათ, რომ მხარდამჭერებსა და მოწინააღმდეგეებს შორის ძალიან მცირე სხვაობაა. არ ვისურვებდი, რომ თურქეთის შიგნით ამ დაპირისპირებას უფრო მძაფრი ხასიათი მიეღო. იმ შემთხვევაში, თუ თურქეთი სამოქალაქო დაპირისპირებამდე მივა, ნამდვილად იმოქმედებს საქართველოზე. სხვა მხრივ, რაღაც გავლენა შეიძლება იყოს, მაგრამ არ მგონია, რომ თავად ერდოღანმა საქართველოსთან მიმართებაში ახლებური პოლიტიკა აწარმოოს.

- ბოლო პერიოდში აშშ-სა და ჩრდილოეთ კორეას შორის ურთიერთობა დაიძაბა... როგორ ფიქრობთ, შეიძლება თუ არა ეს მესამე მსოფლიო ომის დაწყების საფუძველი გახდეს?

- ჩრდილოეთ კორეა პრობლემა ხდება არა მარტო ამერიკისთვის, არამედ მთელი მსოფლიოსთვის. თუ ისინი მოახერხებენ ბალისტიკური რაკეტების შექმნას, შეეძლებათ, რომ მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში განახორციელონ ატომური დარტყმა. კორეის ახალგაზრდა ლიდერს გაუწონასწორებლობა ახასიათებს, რომლისგანაც მსოფლიოს ვერაფერი დაიცავს. თუ ვინმეს ჰგონია, რომ იმ შემთხვევაში, თუ ჩრდილოეთ კორეას ბალისტიკური რაკეტები ექნება, მხოლოდ ამერიკის წინააღმდეგ გამოიყენებს, ძალიან ცდება. მშვიდად ვერც იაპონია იქნება, ვერც ჩინეთი და სხვათაშორის - არც რუსეთი. რა გადამჭრელ ზომებს მიიღებენ, ვერ გეტყვით, მაგრამ მსოფლიომ არ უნდა დაუშვას, რომ ჩრდილოეთ კორეამ ბალისტიკური რაკეტები შექმნას.

- აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით დონალდ ტრამპსა და ვლადიმირ პუტინს შორის სატელეფონო საუბარი შედგა და მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ ჩრდილოეთ კორეის საკითხზე ერთად იმუშავებენ. ასევე, 7-8 ივლისს დაგეგმილია მათი პირისპირ შეხვედრა, სადაც სხვა საკითხებთან ერთად ამ თემაზეც იქნება საუბარი. როგორია თქვენი მოლოდინი, რა სახით შეიძლება ჩაერთოს რუსეთი ამ ყველაფერში?

- რუსეთი რომ მსოფლიოში მიმდინარე პროცესების აქტიური მონაწილე გახდა, ეს ფაქტია. ძალაუფლების კონცენტრაციაზე თუ არის საუბარი, რუსეთშიც საკმაოდ კონცენტრირებული ძალაუფლებაა. 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებშიც, დიდი ალბათობით, ისევ პუტინი გაიმარჯვებს. აქედან გამომდინარე, იმედი იმისა, რომ უახლოეს პერსპექტივაში რუსეთის ხელისუფლება შეიცვლება, არ არსებობს და არც მსოფლიოს აქვს ამის იმედი. რუსეთი აქტიურად მონაწილეობს სირიაშიც, ამიტომ უნდა თუ არ უნდა, დასავლეთი იძულებულია, რუსეთთან მოლაპარაკებაზე წავიდეს, რაც ამ ეტაპზე აუცილებელიც არის. შესაძლოა, დასავლეთმა მცირე პროგრესს მიაღწიოს, მაგრამ რუსეთთან ურთიერთობის საუკუნოვანი გამოცდილებით მათ უნდა იცოდნენ, რომ ეს იქნება ხანმოკლე პერსპექტივაში. დღეს რუსეთის პრობლემა არის ყირიმი და ის ცდილობს დასავლეთთან ურთიერთობაში აღნიშნული პრობლემა საგარეო ფაქტორების მეშვეობით მოხსნას. ამის შემდეგ, რუსეთი გახდება ისევ ისეთი, როგორიც ყირიმამდე იყო, ანუ დაიწყებს ახალ მოძრაობებს იმპერიის გასაფართოებლად. ვფიქრობ, რომ ეს შეხვედრები აუცილებელია იმისთვის, რომ პოზიციები იყოს გარკვეული. მოგეხსენებათ, თავად ტრამპიც საკმაოდ არაპროგნოზირებადი პრეზიდენტი გახლავთ. ზოგადად, შეიძლება ითქვას, რომ პოლიტიკური თვალსაზრისით მსოფლიოში ძალიან არაპროგნოზირებადი გარემო შეიქმნა.

- რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი სერგეი ლავროვი ოფიციალური ვიზიტით სოხუმში იმყოფებოდა. თქვენი აზრით, იყო თუ არა რაიმე მესიჯი, რისი გადმოცემაც ამ ვიზიტით რუსეთს უნდოდა საქართველოსთვის?

- ლავროვი ადრეც იყო სოხუმში ჩასული, უბრალოდ, ახლა საელჩო გახსნა და ბოლომდე იქნა ფორმალური მხარე დაცული. არ მგონია, რომ ეს მნიშვნელოვანი მესიჯი ყოფილიყოს ქართველი საზოგადოებისთვის ან ხელისუფლებისთვის. ჩემი აზრით, ეს იყო კიდევ ერთხელ იმის დემონსტრირება, რომ რუსეთი, არა სიტყვიერად, არამედ რეალურად დამოუკიდებელ ქვეყანად მიიჩნევს აფხაზეთს. მეორე საკითხია, თავად აფხაზეთისთვის რა იყო. მათი შიდა პოლიტიკა ძალიან გართულებულია, ვგულისხმობ ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის ურთიერთობას. შესაძლოა ლავროვის ვიზიტი უფრო იყო მესიჯი არა ჩვენთვის, არამედ იქაური პოლიტიკური ურთიერთობის მოწესრიგებისთვის. ლავროვი იქ ჩასვლისას, ბუნებრივია, შეხვდებოდა ყველას, როგორც ოპოზიციას, ისე ხელისუფლებას. აფხაზეთში სტაბილურობა რუსეთს ნამდვილად აწყობს. სხვათაშორის, ჩვენც გვაწყობს ეს სტაბილურობა, მაგრამ რუსეთს განსაკუთრებით, რადგან შეიძლება მას პრობლემები გაუჩნდეს და ცდილობს მის დარეგულირებას.