- +

 

„ეს საუბარი ვიქტორ დომუხოვსკისა და ედუარდ შევარდნაძეს შორის 1991 წლის ნოემბერში, მოსკოვში, შევარდნაძის კაბინეტში შედგა. ვიქტორმა საუბარი დიქტოფონზე ჩაიწერა, რომელიც ჯიბეში ჰქონდა, ზოგმა კითხვამ შევარდნაძე იმდენად გააღიზიანა, რომ გაცხარებული წამომხტარა თავის სკამიდან. დაკითხვის დასრულების შემდეგ, სასტუმროში წამოსულ ვიქტორს დიქტოფონი მთელი ღამის განმავლობაში ბალიშის ქვეშ ჰქონდა შენახული, მეორე დღეს კი თბილისში გამოფრინდა და თვითმფრინავის ბიჭების საქმეზე შევარდნაძის დაკითხვის ჩანაწერი ჩამოიტანა", - იხსენებს საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს დეპუტატის ვიქტორ დომუხოვსკის მეუღლე, რუსუდან კიკალეიშვილი.

 

1983 წლის 18-19 ნოემბერს მომხდარი სამგზავრო თვითმფრინავის გატაცების მცდელობა საქართველოს უახლესი ისტორიის ერთ-ერთი დიდი ტრაგედიაა. ახალგაზრდების დაჯგუფების მიზანი საბჭოთა საქართველოდან დასავლეთში გაქცევა იყო. ისინი ბათუმში დაშვებამდე თვითმფრინავის თურქეთში გატაცებას გეგმავდნენ. გამტაცებელთა გეგმები მკვეთრად შეიცვალა, როდესაც აღმოაჩინეს, რომ თვითმფრინავი არა თურქეთის, არამედ თბილისის აეროპორტში დაეშვა. მომდევნო დღეს სპეცრაზმის მიერ განხორციელებული შტურმის შედეგად, თვითმფრინავი გათავისუფლებული იქნა... თვითმფრინავში 64 ადამიანი იმყოფებოდა, სულ 7 ადამიანი დაიღუპა.

 

გამტაცებლებს სასჯელის უმაღლესი ფორმა - დახვრეტა მიესაჯათ. განაჩენის გამოტანიდან თვენახევარში 1984 წლის 3 ოქტომბერს, ოთხშაბათს, 17:05 საათზე კახა ივერიელი, პაატა ივერიელი, გეგა კობახიძე და მამა თეოდორე (რომელიც თვითმფრინავში არ იმყოფებოდა და მხოლოდ ანტისაბჭოური ტერორისტული ჯგუფის იდეური მხარდაჭერისათვის აიყვანეს) დახვრიტეს. მათი შეწყალება არ მოხერხდა.

 

სამწუხაროდ, ამ ისტორიას სევდიანი დასასრული აქვს და კიდევ უფრო სევდიანად ჩანს „თვითმფრინავის ბიჭების“ საქმე 21-ე საუკუნეში, მაშინ, როდესაც ნორვეგიელ ტერორისტ ანდერს ბრეივიკს, რომლის მიერ განხორციელებული ტერაქტების შედეგად დაიჭრა 151, ხოლო გარდაიცვალა 77 ადამიანი (მათ შორის საქართველოს ერთი მოქალაქე), 21 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა... 

 

თვითმფრინავის გატაცებიდან 14 წლის შემდეგ, 1997 წლის 11 ნოემბერს საქართველოში სიკვდილით დასჯა გაუქმდა, თუმცა მანამდე ედუარდ შევარდნაძის მმართველობის პერიოდში, არც ერთი სიკვდილმისჯილი არ შეუწყალებიათ. როგორც ვიქტორ დომუხოვსკი თავის სტატიაში წერს, შევარდნაძეს თავის გამოჩენის მლიქვნელური ჩვევის გამო, საქართველოს სსრ კავშირში შეწყალების საქმეების ყველაზე დაბალი პროცენტი ჰქონდა.

 

 

„ყველა იმ მოსამართლეების ცოდვები, ვინც მსჯავრდებულებს სიკვდილით დასჯა მიუსაჯა თქვენს სინდისზეა. როგორ გძინავთ ღამე?" - ეს კითხვა ვიქტორ დომუხოვსკიმ ედუარდ შევარდნაძეს, 1991 წელს პირადად დაუსვა. 1990 წელს საქართველოს რესპუბლიკის პარლამენტში შეიქმნა თვითმფრინავის გატაცების ცდის შემსწავლელი დროებითი კომისია, რომლის თავმჯდომარე ვიქტორ დომუხოვსკი გახლდათ. საქმის მასალების შესწავლის შემდეგ ვიქტორ დომუხოვსკიმ რამდენჯერმე მიმართა სსრკ-ის საგარეო საქმეთა მინისტრს - ედუარდ შევარდნაძეს ეპასუხა თვითმფრინავის გატაცების მცდელობასთან დაკავშირებულ კითხვებზე.

 

1991 წლის ნოემბრის დასაწყისში ვიქტორ დომუხოვსკი და ედუარდ შევარდნაძე ერთმანეთს შეხვდნენ. დაკითხვა 50 წუთის განმავლობაში მიმდინარეობდა. თბილისში ჩამოსულ ვიქტორ დომუხოვსკის ტექსტის რედაქტირებაში მისივე მეუღლე რუსუდან კიკალეიშვილი დაეხმარა.

 

იმავე წლის 27 ნოემბერს გაზეთ „საქართველოს რესპუბლიკაში“ გამოქვეყნდა დაკითხვის სრული ვერსია. სამწუხაროდ მას შემდეგ ქართველ საზოგადოებას ამ მასალების შესახებ არაფერი სმენია. არქივში რამდენიმეკვირიანი უშედეგო ძებნის შემდეგ, ვიქტორ დომუხოსვკის მეუღლეს დავუკავშირდი. შევარდნაძის დაკითხვის სრული ვერსია მან „საქართველოს რესპუბლიკაში“ გამოქვეყნებული საარქივო მასალებიდან მომცა. საიდუმლო დოკუმენტს, რომელსაც შევარდნაძე წლების განმავლობაში მალავდა და ბოლოს ყველამ მიივიწყა, დღეს 27 წლის შემდეგ „კვირის პალიტრის“ მკითხველს სრულად ვთავაზობთ:

 

 

 

„10 საათსა და 30 წუთზე თეიმურაზ სტეპანოვი მელოდა კართან და შეფთან მიმაცილა. ერთმანეთს ხელი ჩამოვართვით. მის პირდაპირ დავჯექი, ხანმოკლე დუმილის დროს ერთმანეთი შევათვალიერეთ. მადლობა გადავუხადე, რომ მოუცლელობის მიუხედავად ჩემთან შესახვედრად დრო გამონახა. ვუთხარი, რომ ჩვენი შეხვედრა გამოწვეულია 1983 წლის 18 ნოემბერს ახალგაზრდების ჯგუფის მიერ თვითმფრინავის გატაცების ცდის გამოძიებიებით და თქვენ წერილობითი შეკითხვები გამოგიგზავნეთ-მეთქი. ედუარდ შევარდნაძემ ნაწყენმა მიპასუხა: „თქვენ შეკითხვები გამომიგზავნეთ და მაშინვე გამოაქვეყნეთ პრესაში. ეს პატიოსანი საქციელი არ არის. ჩვენ ამაზე არ შევთანხმებულვართ“.

 

ვიქტორ დომუხოვსკი: ეს ჩემს დაუკითხავად გამოქვეყნდა, მაგრამ მერე გამიხარდა კიდეც, რადგან როცა თქვენს თანამებრძოლებს ვკითხე როგორ მოვქცეულიყავი თქვენთან, ერთმა მათგანმა მირჩია, მაგას ეშმაკობაში ვერ აჯობებ და გირჩევნია გახსნილი კარტით ეთამაშოო. ამიტომ დასამალი არაფერი მაქვს, ხალხს აინტერესებს და უფლება აქვს იცოდეს. პასუხიც გამოქვეყნდება!

 

 

პასუხად ედუარდ შევარდნაძემ თავის მართლება დაიწყო, საქართველოში რა თანამდებობაზეც კი დამნიშნეს, არც ერთი არ მინდოდაო, დიდხანს მეხვეწნენო, უარს ვამბობდი და სხვებს ვთავაზობდიო. ასე იყო, მაგალითად, როცა პარტიის თბილისის საქალაქო კომიტეტის პირველ მდივნად მაწინაურებდნენო, ამ პოსტზე მას ჯავახიშვილი, გილაშვილი და სხვები შეუთავაზებია. „მე ყოველთვის ხალხში ვტრიალებდი, კაბინეტებში ვერ ვჩერდებოდი, არავის არ დაუძალებია სტადიონზე ხალხთან ჩავსულიყავი, მაგრამ ჩავედი. ინაური თავის კაბინეტში წავიდა, რათა იქიდან ეხელმძღვანელა ოპერაციისთვის, მე კი ხალხთან ჩავედი. 9 აპრილსაც ხელმძღვანელები კაბინეტში რომ არ გამოკეტილიყვნენ, მსხვერპლი არ იქნებოდა“. მე დავუდასტურე, რომ მაშინ სტადიონზე ხალხთან მისი „გაბედული“ ჩასვლის მოწმე ვიყავი, მაგრამ ამჟამად სულ სხვა რამ მაინტერესებს-მეთქი. ედუარდ შევარდნაძე კვლავ მაცნობდა თავისი ბიოგრაფიის ფაქტებს, რომ 10 წელს იყო შინაგან საქმეთა მინისტრად, იცოდა რომ ეს ხელს შეუშლიდა და ამიტომ არ სურდა პარტიულ სამუშაოზე გადასვლა.

 

თავიდან ვერ მივხვდი, რისთვის დასჭირდა ეს „აღსარება“. მხოლოდ იმისთვის, რომ დრო გაეწელა? მაშინ მას არაფერი გამოუვიდა. ეს ხერხი გამოიყენა მან თავის წიგნში „ჩემი არჩევანი. დემოკრატიისა და თავისუფლების დასაცავად“ (გვ. 65-66), მაგრამ ჩვენს საუბარში კიდევ უფრო შორს წავიდა, განავითარა და გაამდიდრა თავისი საწიგნე ნამზადი და მითხრა: „როგორც კი შინაგან საქმეთა მინისტრად დამნიშნეს, პირველივე დღესვე ვთქვი, რომ მხოლოდ კანონით ვიხელმძღვანელებ. თქვენს ძიებაში არ ჩავერევი, მხოლოდ კანონით იხელმძღვანელეთ-მეთქი და არასოდეს დამირღვევია ეს პრინციპი. ერთ კაცსაც კი ვერ ნახავ, რომ თქვას თითქოს გამოძიებაში ჩავრეულიყავი. ჰკითხეთ უზენაესი სასამართლოს თავჯდომარეს, საქმის გამრჩევ მოსამართლეებს“. მე დავუდასტურე, რომ არც კარანაძეს, არც თ. გერსამიას არ უთქვამთ, საქმეში ერეოდაო. ამან ე. შევარდნაძეს კმაყოფილება მოჰგვარა და დასძინა: „თუ სასამართლო შეცდომა მოხდა, სასამართლო და საგამოძიებო ორგანოები აგებენ პასუხს თავიანთი შეცდომებისთვის და უნდა დაისაჯონ. ჰოდა, მიეცით სამართალში?“

 

მაშინ ვკითხე:

 

- იქნებ პირდაპირი ჩარევა არც ყოფილა, მაგრამ ძიების დამთავრებამდე ხომ იყო ცენტრალური კომიტეტის დახურული წერილი, მფრინავებს საბჭოთა კავშირის გმირის წოდება მიანიჭეს, ყოველივე ეს ხომ გარკვეულ საზოგადოებრივ აზრს ქმნიდა და არსებითად პარტიის შეკვეთა, ბრძანება და სასამართლო ძიებაში ჩარევა იყო. დახურულ წერილში ხომ გამოქვეყნდა ძიების მასალები, რომლებიც დამახინჯებული სახით წარმოგვიდგენდნენ განსასჯელებს? რა ვუწოდოთ ასეთ მოქმედებას?

 

ედუარდ შევარდნაძე: სწორი არ არის. საზოგადოებრიობას ძალზე აინტერესებდა ეს საქმე. დახურულ წერილებს ჩვენ ყოველთვის ვწერდით, ჩვენ უბრალოდ მივმართეთ კომუნისტებს და არა მარტო მათ. გამოძიებას ხომ უკვე ჰქონდა ეს ფაქტები. პარტია ძალზე ხშირად მიმართავდა რესპუბლიკის მოსახლეობას. ეს ჩვეულებრივი პრაქტიკაა.

 

ვიქტორ დომუხოვსკი: მაგრამ ამ წერილში ხომ ნარკომანობას აბრალებდით, რაც შემდგომში სასამართლოზე არ დადასტურდა, ეს ხომ სინამდვილის დამახინჯებაა.

 

ედუარდ შევარდნაძე: რაც ძიებამ წარმოგვიდგინა, ის გამოვიყენეთ. ჩვენ ვენდობოდით ძიებას.

 

ვიქტორ დომუხოვსკი: ვინ შეადგინა დახურული წერილი?

 

ედუარდ შევარდნაძე: (უკვე უკმაყოფილო ტონით) მაგას რა მნიშვნელობა აქვს. ნახეთ, რამდენი დახურული წერილი იყო. ეს ჩვეულებრივი პრაქტიკაა“.

 

 

ვიქტორ დომუხოვსკი: როცა ბევრმა კულტურის მოღვაწემ ხელი მოაწერა შეწყალების თხოვნას, თქვენ ისინი ცენტრალურ კომიტეტში გამოიძახეთ, სხვა პარტიული მუშაკებიც იგივეს შვრებოდნენ, რათა უარი გეთქმევინებინათ ხელმოწერებზე?

 

ედუარდ შევარდნაძე: რატომ, ყველას არ უთქვამს უარი. ნიკო ჭავჭავაძეს არ უთქვამს უარი. ამას მხოლოდ იმიტომ ვშვრებოდით, რომ დაზარალებულნი, 40-50 კაცი იკრიბებოდნენ ჩემს სახლთან, იყო დემონსტრაციები, აღშფოთდნენ, რომ ინტელიგენციას „მკვლელების“ გამართლება სურდათ და ეს აღშფოთება რომ ჩამექრო, ვთხოვდი, ხელი არ მოეწერათ, პრეზიდიუმმა, შეწყალების კომისიამ თვითონ ობიექტურად განიხილონ, ამ პროცესში ნუ ჩავერევით-მეთქი.

 

ვიქტორ დომუხოვსკი: რაიმე კონტაქტები თუ გქონიათ ამ საქმის გამო სსრკ ხელმძღვანელობასთან, ერეოდა თუ არა იგი სსრკ უზენაესი საბჭოს პრეზიდიუმი შეწყალების პროცესში?

 

ედუარდ შევარდნაძე: არა, კონტაქტები არ მქონია და ამ პროცესებზე არაფერი გავლენა არ მომიხდენია.

 

კითხვა: როცა 1983 წლის 18 ნოემბერს თვითმფრინავი კვლავს თბილისში დასვეს, კონტაქტები თუ გქონდათ საკავშირო ხელმძღვანელობასთან, სერიოზულად თუ განიხილეთ გამტაცებელთა მოთხოვნა, მიგეცათ საზღვარგარეთ გაფრენის შესაძლებლობა?

 

პასუხი: არა, მოსკოვს არ მოვთათბირებივართ. მათთვის არაფერი შეგვიტყობინებია, თითმფრინავის გაშვება საშიში იყო, ცოტა ხნით ადრე ხომ კორეული ბოინგი ჩამოაგდეს, ესეც შეიძლებოდა ჩამოეგდოთ. მაშინ სალონში ჩამწერი მოწყობილობა დავადგმევინეთ და ყველაფერი გვესმოდა, რასაც ლაპარაკობდნენ, რაც ხდებოდა იქ. ჩვენ მგზავრების ბედი გვაწუხებდა, ისინი ხომ შეიარაღებულნი იყვნენ და შეიძლებოდა სროლა აეტეხათ.

 

ყოველივე ამას ედუარდ შევარდნაძე ჩვეული პათოსით ამბობდა.

 

კითხვა: ეს ხომ სწორი არ არის. გ. ტაბიძე მოკლეს, დ. მიქაბერიძემ თავი მოიკლა, ყველა მამაკაცი - გ. კობახიძე, ლ. წერეთელი და ძმები ივერიელები დაჭრილები იყვნენ. ფეხზე მარტო თინა ფეტვიაშვილი იდგა და განა მას შეეძლო დიდხანს დაეცვა თვითმფრინავი. ეს სერიოზული არ არის, მოიერიშეთა ჯგუფსაც ხომ უთქვამს, ტყუილად გამოგვიძახეთო. ვის აძლევდა ხელს, რომ ეს ამბავი ასე გაჭიანურებულიყო? რატომ არ გამოიყენეთ მშობლები, ისინი ხომ მოიყვანეს აეროდრომზე?

 

პასუხი: ჩვენ მგზავრების ბედი გვაწუხებდა, თვითონ ვაპირებდი მათთან მისვლას, დარწმუნებას, არ გამიშვეს. ვწუხდით. მშობლებისა კი არა გამიგია რა. ვევედრეთ დაგვნებებოდნენ. შეწყალებას, პატიებას დავპირდით.

 

კითხვა: რატომ ჩქარობდით ასე. ჩვეულებრივ განაჩენის გამოტანიდან აღსრულებამდე 1-2 წელი და მეტი გადის ხოლმე, აქ კი სულ თვე ნახევარი გავიდა?

 

პასუხი: არ ვიცი.

 

კითხვა: ინტელიგენციის ის წარმომადგენლები, რომლებიც თქვენ ზეგავლენას არ დაემორჩილნენ, დაისაჯენ?

 

ძალზე აღშფოთებულმა მიპასუხა: არავინ დასჯილა, არც ვერიკო ანჯაფარიძე, ამის შემდეგ მას პრემია მისცეს, არც მარიკა ლორთქიფანიძე, იგი აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი გახდა, არც სხვანი. მე გამიკვირდა გიგა ლორთქიფანიძემ რომ გამოიგონა, თითქოს საავადმყოფოდან გამოეგდოთ, ეს მის სინდისზე იყოს.

 

კითხვა: ხომ არ ჩარეულხართ შეწყალების პროცესში, როგორც მარიკა ლორთქიფანიძემ ბრძანა, თქვენ გითქვამთ მისთვის, თქვენი ხელმოწერებით ყველაფერი გააფუჭეთო, რადგან თქვენ თურმე გინდოდათ ბავშვებს დახმარებოდით, მაგრამ ვეღარ შესძელით, რადგან ხელმოწერებით ყველაფერი გაუფუჭებიათ?

 

პასუხი: არა, მე არ ჩავრეულვარ, მე არავის არაფერს დავპირებივარ, მაგრამ რაკი ქ-ნი მარიკა ასე ამბობს, ალბათ ასეც იყო. ეს იმიტომ ვუთხარი, რომ მან უარი თქვა ხელმოწერაზე, რადგან ამას დაზარალებულნი მოითხოვდნენ. მე არასოდეს არ მომითხოვია მათი შეწყალება, არავისთვის არ მიმიმართავს და ეს თხოვნა შეწყალების შესახებ სასამართლოზე ზეგავლენა იყო, ამიტომ ვიყავი წინააღმდეგი. სასამართლომ და პრეზიდიუმმა ყველაფერი თვითონ გააკეთეს (მათ გააკეთეს ყველაფერი და უფრო მეტიც, ვიდრე უფლება ჰქონდათ - დომუხოვსკი).

 

კითხვა: ხომ ინსპირირებული იყო მთელი კამპანია გამტაცებელთა დახვრეტის მოთხოვნათა შესაგროვებლად?

 

პასუხი: არა, ეს დაზარალებულებმა და მფრინავებმა ქნეს. ჩემთან იყვნენ, "მკვლელების" დასჯას მოითხოვდნენ.

 

ამაზე მე აღშფოთებულმა ვუთხარი, რომ ყველაფერი სწორედ პარტიული ორგანოების ინსპირირებული იყო, რადგან დეპეშები და წერილები მთელი რესპუბლიკიდან მოდიოდა, მაგალითად, 16 საათზე ახმეტიდან ათი დეპეშა მოვიდა - რაიკომიდან, რაიაღმაკომიდან და ა.შ. ეს ფართოდ იყო ორგანიზებული.

 

... (გაღიზიანებული) ჩემი ბრალი არაფერი არ არის, მე ვერაფერს ვერ დამიმტკიცებთ, მოვალე არა ვარ გიპასუხოთ, ბოროტმოქმედი ხომ არა ვარ. თქვენ ჩემი დაკითხვის უფლება არა გაქვთ.

 

ეს ფრაზა შემდეგ რამდენჯერმე გაიმეორა, მოვალე არა ვარ გიპასუხოთო, ეს მხოლოდ კეთილი ნება გამოვიჩინეო. მე ვუპასუხე, რომ ეს პარლამენტის კომისიაა და მოვალეა მიპასუხოს, რაზეც შევარდნაძემ მითხრა: „თქვენი პარლამენტი და პრეზიდენტი მგონი ძალზე მოცლილები არიან, რომ ამ საქმეს იძიებენ“.

 

განვუცხადე, რომ უფლება არა აქვს შეურაცხყოფა მიაყენოს პარლამენტსა და პრეზიდენტს. თვითონ იციან-მეთქი, რაზე იმუშაონ და რა გამოიძიონ.

 

შევარდნაძე: მაშინ სხვა დრო იყო, ახლა ჩემთან ახალგაზრდები მოდიან, მეწარმეები, წინათ კი ასეთებს ვიჭერდით, მაშინ ასე იყო, მე თვითონ ბევრი რამ გავაკეთე იმისთვის, რომ ეს სისტემა შევცლილიყო, მე კი ყველანი მლანძღავდნენ, განსაკუთრებით თქვენი პრეზიდენტი, მტრად, დანაშავედ მთვლიან. აი, ჩამოვალ საქართველოში და ყველაფერს აგიხსნით.

 

დომუხოვსკი: რაკი სიტყვაზე გამოგიჭირეთ, კომისიაზე მოგიწვევთ, გამოგიძახებთ.

 

შევარდნაძე: (აღშფოთებული) სიტყვას ნუ ჩაეჭიდებით. ის კაცი არა ვარ, სიტყვაზე გამომიჭიროთ. ამ საქმის გამო, არ ჩამოვალ საქართველოში, მე ჩამოვალ, ჩამოვალ... მაშინ, როცა საჭიროდ ჩავთვლი, როცა საქართველოს ჩემი დახმარება დასჭირდება. საერთოდ კი, იმ საქმეს, მოჰკიდეთ ხელი, რომელიც საჭიროა. ოსეთში, ამჟამად ეგრეთ წოდებულ სამაჩაბლოში, 600 კაცი დაიღუპა, ვთქვათ 300 – 300 ქართველი და ოსი, 2 სექტემბერს დახოცილნი იყვნენ და შემდეგაც იყო მსხვერპლი, ამას არ იძიებთ, გირჩევნიათ ეს გამოიძიოთ.

 

დომუხოვსკი: თქვენ ნუ ასწავლით პარლამენტს, თუ რა უნდა აკეთოს. ხომ იცით, რომ მოსკოვიდან ხელს გვიშლიან გარკვეული ძალები.

 

იგი გაფიცხდა და ძალზე ხმამაღლა მითხრა: ისევ შტაბი, აქედან ხელმძღვანელობა. აი, წამომყევით, შემოვიაროთ მთელი შენობა და ვნახოთ, სად არის შტაბი, მართვის ოთახი... პრეზიდენტი მაბრალებს, თითქოს აქედან ვხელმძღვანელობდე, მაგრამ განა მე თითონ არ განვაცხადე, რომ საქართველოში კანონიერად არჩეული ხელისუფლებაა, რომელიც, მართალია, შეცდომებს სჩადის, მაგრამ ეს ჩემი საქმე არ არის.

 

დომუხოვსკი: ამას თვითონ ოპოზიცია ამბობს, თქვენი სახელით სარგებლობენ.

 

შევარდნაძე: მე ყველას ვიღებ, მით უმეტეს, რომ ისინი ჩემი მეგობრები არიან. აი გ.ლორთქიფანიძე, რ.ჩხეიძე, ჩამოვლენ, მე ყველას ვიღებ, არ ვიცი ვინ ოპოზიციაა და ვინ - არა.

 

აი, 50 ქალი მეწვია თბილისიდან.

 

დომუხოვსკი: ვინ ქალები, ვინ გამოგზავნა?

 

შევარდნაძე: თქვენმა პრეზიდენტმა მომიგზავნა. ისინიც მივიღე, 2 საათს ვესაუბრე, თქვენმა ტელევიზიამ ჩაიწერა, მაგრამ არ გადაუცია. თვითმფრინავის საქმის გამო, გავეცი პასუხი, რატომ არ უჩვენეს?

 

დომუხოვსკი: არ ვიცი, გავიგებ ტელევიზიაში და ვეცდები გადასცენ. არსებობს ერთი ლეგენდა, მინდა სიმართლე ვიცოდე. როცა ძმები ივერიელების მამა გეახლათ და შვილების შეწყალება გთხოვათ, ვითომ თქვენ გითქვამთ, რომელი შევიწყალოთო. მართალია?

 

ამან გააცოფა.

 

შევარდნაძე: ასეთი პასუხი შეიძლებოდა გაეცა ფაშისტს, ცინიკოსს, არამზადას, როგორ არა გრცხვენიათ, თუ მართლა გგონით, რომ შეიძლებოდა ასე მეპასუხა, საერთოდ როგორ მელაპარაკებით. ჩემი ბრალი არაფერი არ არის. ვისი ბრალიც არის პასუხიც იმას მოჰკითხეთ.

 

დომუხოვსკი: კი, მაგრამ განა მორალურად გამართლებულია, რომ მშობლებს არაფერი აუწყო შვილების ბედზე. როდის შეიტყვეთ, რომ განაჩენი აღსრულებულია?

 

შევარდნაძე: (აღელვებული) მე არაფერი არ ვიცოდი, მე რა შუაში ვარ.

 

დომუხოვსკი: ხომ იყვნენ თქვენთან მშობლები 3 ოქტომბრის შემდეგ, თქვენ კი, არაფერი არ უთხარით. მხოლოდ 5 წლის შემდეგ, 1989 წლის 13 მარტს აცნობა მშობლებს პატიაშვილმა პარტიის ბიუროს დადგენილებით.

 

შევარდნაძე: პარტია რა შუაშია აქ. ამას გაზეთში იუწყებიან, უწყებებს უგზავნიან. მე არაფერი არ ვიცი.

 

დომუხოვსკი: ჰოდა, მეც მანდა ვარ, მოვალენი იყავით, თქვენ კი გაზეთში დაბეჭდვა აკრძალეთ. განა დანაშაული არ არის, მშობლებს დაუმალოთ ეს. თ.ჩიხლაძის მშობლებმა დღემდე არაფერი იციან, ძმები ივერიელების დედა დღემდე ელოდება შვილებს. ისინი იყვნენ თქვენთან? განა ეს ადამიანობაა?

 

შევარდნაძე: (აყვირდა, წამოხტა, ლამის ისტერიკა დაემართა) ეს სიცრუეა. მე არაფერი არ ვიცოდი, მე არაფერ შუაში ვარ. არავისთვის არაფერი ამიკრძალავს და არაფერი მახსოვს.

 

დომუხოვსკი: ამ საქმეს სუკი იძიებდა, ბევრი ფაქტი დამახინჯებულია, ამაზე რას იტყვით?

 

შევარდნაძე: ეგ ჩემი საქმე არ არის, დასაჯეთ ის ვინც დამნაშავეა.

 

დომუხოვსკი: ყოვლად უდანაშაულო მღვდელი თემურ ჩიხლაძე რატომღა დასაჯეთ?

 

შევარდნაძე: იგი დამნაშავე იყო, ბანდას ხელმძღვანელობდა, თვითონ აღიარა, და მერე არც მე, არც თქვენ სპეციალისტები არა ვართ და ამაზე ვერ ვიმსჯელებთ. მე მშობლებს ვეხმარებოდი. კოტე წერეთელი ჩემი მეგობარია, მოვახერხე, რომ პარტიიდან არ გაერიცხათ, უნივერსიტეტში დაეტოვებინათ, სხვა მშობლებსაც ვეხმარებოდი. მე თქვენ ძალიან პატივს გცემთ, მაგრამ ასე არ უნდა მომქცეოდით. მე მიგიღეთ, თუმცა შემეძლო არც ეს მექნა.

 

11 საათსა და 20 წუთზე მდივანი შემოვიდა და მოახსენა, 11 საათიდან გელოდებიანო ქალები.

 

შევარდნაძე: (აღშფოთებული ეუბნება) რატომ აქამდე არ მითხარით, რომ მელოდებოდნენ.

 

წამოვდექით და სანამ დავიხარე და პორტფელი ავიღე, ედუარდ შევარდნაძემ სწრაფად ჩაუარა გრძელ მაგიდას და კართან გაჩერდა, რითაც მაგრძნობინა, რომ დრო იყო წამოვსულიყავი, მივუახლოვდი და ვკითხე: ბატონო ედუარდ, როდის გასცემთ პასუხს ჩემს წერილობით შეკითხვებს?

 

შევარდნაძე: არ ვიცი, იქნებ არც გიპასუხო, არ ვიცი.

 

დომუხოვსკი: მაგრამ კომისია სხვაგვარად მუშაობას ვერ დაამთავრებს, ჩვენ აუცილებლად გვჭირდება პასუხი ამ კითხვებზე.

 

შევარდნაძე: მაშინ ჩაწერეთ, რომ ეს ჯიუტი კაცია და პასუხის გაცემა არ სურს-თქო.

 

ჩვენ ხელი ჩამოვართვით ერთმანეთს და უკვე დამთმობი ტონით მეორე დღეს, ნაშუადღევს, კვლავ მიმიწვია თავისთან მშვიდი საუბრისთვის. მე ქართულად გამოვეთხოვე და ამ შეხვედრაზე აღარ წავსულვარ.

 

ქუჩაში გამოვედი და ისეთი გრძნობა მქონდა, თითქოს მგლის ბუნაგში ვყოფილიყავი. შენობის გარშემო უამრავი დაცვა იყო.

 

თბილისში ჩამოსვლის შემდეგ დაკითხვის მასალები ვიქტორ დომუხოვკიმ ცეცხლგამძლე კარადაში შეინახა, მთავრობის სახლის ხანძრის დროს მან მოახერხა შესულიყო პარლამენტის შენობაში და გადაერჩინა დოკუმენტები, რომელიც მოგვიანებით კოტე წერეთელს ჩააბარა.

 

ცნობილია, რომ კოტე წერეთელი მასალების არსებობას უარყოფდა. 2006 წელს გარდაცვალებამდე რამდენიმე წლით ადრე მიცემულ ინტერვიუში ვიქტორ დომუხოვსკი შევარდნაძეს ასე იხსენებს:

 

„მე შევარდნაძისათვის საშიში არ ვყოფლივარ, უბრალოდ ბოღმიანი კაცია და „თვითმფრინავის ბიჭების“ დაცვა არ მაპატია... ბოლო დროს ისევ წამოვიდა ხმები, რომ შევარდნაძე არაფერ შუაშია, რომ მან მხოლოდ მოსკოვის მითითება შეასრულა და განაჩენის შერბილება ან აღსრულების გადავადება შესაძლებელი არ იყო... ვინც ამ საქმეში შევარდნაძის „გათეთრებას“ შეეცდება, შევახსენებ, რომ მუსიკოს ოვეჩკინების ოჯახის მიერ თვითმფრინავის გატაცების დროს იყო სროლაც და დიდი მსხვერპლიც, მაგრამ არავინ დახვრეტილა, მეტიც, მაქსიმალური სასჯელი 8 წელი იყო და დღეს ყველანი ცოცხლები არიან...“

 

1992 წლის 7 მარტს ედუარდ შევარდნაძე საქართველოში ჩამოვიდა, ვიქტორ დომუხოვსკის დასაკავებლად 9 მარტს მილიცია შევიდა ოჯახში. პარლამენტის საგამოძიებო კომისიის თავჯდომარე უკვე ბაქოში იყო გამგზავრებული. შევარდნაძე ითხოვდა აზერბაიჯანის მთავრობისგან ყოფილი მაღალჩინოსნის დაკავებას, მოგვიანებით მასთან „მხედრიონის“ წევრები ჩავიდნენ და დომუხოვსკი 1993 წლის 6 აპრილს ბაქოდან „მოიტაცეს“. ვიქტორ დომუხოვსკიმ პატიმრობაში 5 წელი და 7 თვე გაატარა.