- +

 

 

„არასდროს მყოლია ვიღაც გაღმერთებული, საკუთარი გზა მქონდა და მასზე დავდიოდი. ვცდილობდი, რომ ამ გზაზე სიარულისას მართალი ვყოფილიყავი“, - ამის შესახებ ჟურნალისტი თამაზ ჩიქვანაია „ეურუსთან“ ინტერვიუში საუბრობს.

 

თამაზ ჩიქვანაია უკვე 40 წელია, რაც ჟურნალისტია. თავდაპირველად მწერალთა კავშირში მუშაობდა და მთარგმნელობით საქმიანობას ეწეოდა, გამოცემული აქვს რამდენიმე წიგნიც. შემდეგ იყო ტელევიზია - „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“, სადაც მუშაობა რედაქტორის თანამდებობიდან დაიწყო. მას პედაგოგიური პრაქტიკაც აქვს რამდენიმე უმაღლეს სასწავლებელში და ამ საქმიანობას დღემდე აგრძელებს.

 

სიამოვნებით გთავაზობთ მედიაჰოლდინგ „რეპორტიორის“ გენერალური დირექტორის მოადგილისა და მედიასახელოსნო „ჟურნალისტის“ ხელმძღვანელის, თამაზ ჩიქვანაიას ინტერვიუს, რომელიც „ეურუსმა“ ჩაწერა. 

 

- ბატონო თამაზ, როდის დაიწყეთ ტელევიზიაში მუშაობა და რა სირთულეები ახლდა იმდროინდელ სამუშაო პირობებს?

 

- ტელევიზიაში 1978 წელს მივედი, საკმაოდ ახალგაზრდა. ეს იყო კომუნისტური ეპოქის დროს, რა თქმა უნდა, იყო ცენზურა, თუმცა, ამის მიუხედავად მაინც ვახერხებდით ჩვენი სათქმელის გადმოცემას. იყო ბევრი შემთხვევა, როდესაც კონკრეტული ბარიერების გადალახვის უფლება არ გვქონდა, თუმცა, გარკვეული შემოვლითი გზებით ამ წინააღმდეგობასაც ვძლევდით.

 

- როგორია, თქვენი გადმოსახედიდან, დღევანდელი ჟურნალისტიკა და რას გამოასწორებდით ამ თაობის მედიის წარმომადგენლების საქმიანობაში?

 

- მაშინდელი და დღევანდელი ტელევიზიები რომ შევადაროთ, განსხვავება არის პროფესიონალიზმში. მაშინდელ ტელევიზიაში მუშაობდნენ პროფესიონალები. გამორიცხული იყო სატელევიზიო ეთერში შემთხვევითი ადამიანის დაჯდომა; ამისათვის საკმაოდ რთული ეტაპები იყო გადასალახი. განათლების დონე და მეტყველების კულტურა იმ დროს წინა პლანზე იყო წამოწეული. იმ პერიოდში ტელევიზიაში გადაცემები დიქტორებს მიჰყავდათ. ზუსტად იმ პერიოდს დაემთხვა ჩემი ტელევიზიაში მისვლა, როცა ტელევიზიის თავმჯდომარის, ნუგზარ ფოფხაძის ინიციატივით გადაწყდა, დიქტორები ჟურნალისტებს შეეცვალათ. ამ სიაში მეც მოვხვდი, უნდა მომემზადებინა და წამეყვანა სამშაბათის „მოამბე“ და რადგან ეთერში პირველი გასვლა სამშაბათს დაემთხვა, აღმოჩნდა, რომ ვიყავი ამ საქმის პიონერი. ეს, ცალსახად, დადებითი მოვლენა იყო, თუმცა, დიქტორების ჟურნალისტებით შეცვლას თავის დროზე მრავალი მოწინააღმდეგე ჰყავდა.

 

ადრინდელ და ახლანდელ ტელევიზიებს შორის განსხვავება, რა თქმა უნდა, ტექნიკური მხარეცაა. მონტაჟი იმ დროს ხელით ხდებოდა და მწირი ტექნიკური რესურსით ვახერხებდით დახვეწილი ჟურნალისტური პროდუქტის შექმნას, რაც პროფესიონალიზმის გარეშე შეუძლებელი იყო.

 

რაც შეეხება მეტყველების კულტურას, ქართული ენის ცოდნა მაშინ, დღევანდელობასთან შედარებით, გაცილებით უკეთესი იყო. ამაში დამნაშავე, შეიძლება, ის ადამიანებიც ვართ, რომლებსაც პედაგოგობაზე პრეტენზია გვაქვს და, შესაძლოა, პრობლემა უმაღლეს განათლებაშიც იყოს.

 

ფაქტია, რომ ბოლო წლებია, ჟურნალისტების შედარებით მოუმზადებელი თაობა მოდის. ეს არ ვრცელდება ყველაზე, თუმცა, ტენდენცია უკვე დასაფიქრებელია. ძალიან ბევრს უნდა, რომ მისი სახე ცნობადი იყოს და სწორედ ამიტომ ირჩევს ჟურნალისტიკას.

 

- როგორც ერთ-ერთ ინტერვიუში ახსენეთ, თქვენი თაობის ჟურნალისტებს მრავალმხრივი განათლების აუცილებლობა ჰქონდათ. დღეს რამდენად ინფორმირებული და მრავალმხრივია ქართველი ჟურნალისტი?

 

- ძველ პერიოდში ჟურნალისტი ყველა სფეროში უნდა ყოფილიყო გარკვეული, მათ თანაბრად შეეძლოთ კულტურაზე, სპორტსა და ხელოვნებაზე მასალის შექმნა. დღეს ჟურნალისტიკაში სპეციალიზაცია ხდება - არიან გამოკვეთილი, მაგალითად, ეკონომიკური ან პოლიტიკური მიმართულების სპეციალისტები. ვერ გეტყვით, რამდენად კარგია ეს პროცესი, რომელიც მსოფლიო მასშტაბითაც ასე გვხვდება. თუმცა, ზოგადი განათლების დონე ყველა სფეროში საკმაოდ მნიშვნელოვანია.

 

- სხვადასხვა მედიასაშუალებით ქვეყნდება თქვენი პუბლიკაციები თქვენს პოლიტიკურ შეხედულებებსა და კრიტიკაზე. როგორ შეაფასებთ დღევანდელ ხელისუფლებას, როგორც ჟურნალისტი?

 

- კაცობრიობის ისტორიაში ჯერ არ მომხდარა, რომ ხელისუფლება ყველას მოსაწონი ყოფილიყო, მთავარია, კმაყოფილი ადამიანების რიცხვი უკმაყოფილოებზე მეტი იყოს. იმის გათვალისწინებით, რომ დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ ძალიან მძიმე მემკვიდრეობა გვერგო, ქვეყნის მართვის გამოუცდელობამაც თავი იჩინა და ვერ ავცდით გარკვეულ უსიამოვნებებს. დღეს ხელისუფლება ცდილობს, ქვეყანა რეალურ დემოკრატიულ რელსებზე გადაიყვანოს, ეს არც ისე იოლია, რადგან ადამიანების დიდი უმეტესობა მათთვის სრულიად უცხო მოთხოვნებს შეეჯახა, შეიცვალა თავისუფლების აღქმაც. ისევ დროა ყველაფრის წამალი, ახალ თაობას მომავლის შეცვლა და ახალი მოთხოვნების გათავისება შეუძლია, თუ ეს მოთხოვნები ქართულ ბუნებასთან იქნება თავსებადი. რა თქმა უნდა, პირველ წლებთან შედარებით აშკარაა პროგრესი, თუმცა, საჭიროა უფრო დიდი ნახტომი.

 

- არის თუ არა მედიის როლი ხელისუფლების კრიტიკა და რამდენად უნდა იყოს ჟურნალისტი მთავრობის მაკონტროლებელი, ე.წ. „მეოთხე ხელისუფლება“?

 

- მედიის ფუნქცია საზოგადოების ინფორმირებაა და არა ხელისუფლებისთვის ხოტბის შესხმა. მედია, რა თქმა უნდა, მაკონტროლებელი და „მეოთხე ხელისუფლებაა“, მან უნდა მიუთითოს ხელისუფლებას, თუ რაიმე დარღვევასთან გვაქვს საქმე და ეს საზოგადოებასაც აცნობოს. თუმცა მთავარი, რაც მედიას მოეთხოვება, ობიექტურობაა. თუ მედიის მიერ მიწოდებული ინფორმაცია არაობიექტურია, ამას, ძალიან ცუდი შედეგი მოჰყვება, რისი მაგალითებიც ბოლო 30 წლის განმავლობაში გვქონდა. ობიექტურობის ნაკლებობა დღევანდელ მედიასაშუალებებში საკმაოდ ხშირად გვხვდება. სამსახურის შესანარჩუნებლად ჟურნალისტი სიცრუეს არ უნდა ავრცელებდეს.

 

- ბოლო დღეებში განვითარებულ მოვლენებში აშკარად გამოიკვეთა თაობათა დაპირისპირება. თქვენი აზრით, რა გახდა ამის მიზეზი და, ზოგადად, როგორ შეაფასებდით ამ პერიოდს?

 

- თაობებს შორის დაპირისპირება ახალი არაა. როგორც წესი, ახალი თაობა ძველს უჯანყდება და გამოდის გამარჯვებული. ბოლო დღეებში განვითარებულ მოვლენებში ჩემთვის როგორც მისაღები, ისე მიუღებელი მომენტები გამოიკვეთა. როდესაც თავისუფლება ზნეობის ფარგლებს გასცდება, ეს უპასუხისმგებლობაა. თავისუფლებებს შორის ზღვარი წაშლილი არ უნდა იყოს. ჩანდა ახალგაზრდებში პროტესტის მიზნების ჩამოუყალიბებლობაც, თუმცა, ვერ ვიტყვი, რომ მათ ვეწინააღმდეგები. ნარკოპოლიტიკა რომ შესაცვლელია, ამაზე უკვე ყველა თანხმდება, თუმცა, საკითხავია, თუ რამდენადაა ჩვენი საზოგადოება ლეგალიზაციისთვის მზად.

 

- ვისგან უნდა აიღოს ახალმა თაობამ მაგალითი და ვინ უნდა იყოს მისთვის ავტორიტეტული?

 

- ეს საკითხი ინდივიდუალურია. ჩვენ დაგვჩემდა წინამძღოლზე, ბელადზე დამოკიდებულება და ყოველთვის მას ვეძებთ. არ მგონია, რომ ეს ადამიანებისთვის თავისუფლება იყოს. რაც შეეხება ავტორიტეტს, ყველა ადამიანმა ის ინდივიდუალურად უნდა იპოვოს. ზოგისთვის ეს იქნება მამა, ბაბუა, მეზობელი ან მეგობარი. შესაბამისად, ადამიანმა თავად უნდა განსაზღვროს, რა არის მისთვის მისაღები.

 

- ვინ არის თქვენთვის, როგორც ჟურნალისტისთვის, მისაბაძი და ავტორიტეტული ადამიანი?

 

- არასდროს მყოლია ვიღაც გაღმერთებული, საკუთარი გზა მქონდა და მასზე დავდიოდი. ვცდილობდი, რომ ამ გზაზე სიარულისას მართალი ვყოფილიყავი. როგორც ჩემმა ბაბუამ ბავშვობაში მითხრა, სარკეში უნდა ჩამეხედა და საკუთარ თავთან ყოველთვის მართალი უნდა ვყოფილიყავი. ჯერჯერობით სარკეში ჩახედვის არ მრცხვენია.

 

- როგორც ვიცით, თქვენი ხშირი მოგზაურობის დროს, ერთ-ერთ ქვეყანაში თქვენი იდეებით დაინტერესდნენ და მათი ყიდვა შემოგთავაზეს. რა იყო, უფრო ზუსტად, ინტერესის საგანი და რატომ არ დათანხმდით?

 

- 90-იან წლებში, როცა ჩვენთან რეკლამების შექმნა დაიწყეს, მეც მქონდა ამ პროცესებთან შეხება. პირველ არხზე იმ დროს ჩემს მიერ შექმნილი მრავალი რეკლამა გადიოდა. გერმანიაში, ქალაქ მიუნხენში ვიყავი მიწვევით ჩასული, სადაც სწორედ სარეკლამო კლიპებს იღებდნენ. ერთ-ერთი კლიპის გადაღებისას შევთავაზე გადამღებ ჯგუფს ჩემი იდეა. ისინი შემკვეთებს დაუკავშირდნენ, მათ მოეწონათ ჩემებური ვერსია, დარჩენა, სამუშაო ვიზა და კარგი ანაზღაურება შემომთავაზეს. თუმცა, ჩემთვის წარმოუდგენელი იყო, როგორ შეიძლებოდა ვყოფილიყავი 6 თვით ჩემი ქვეყნისგან შორს. ზოგადად, ქართველებში ნოსტალგიის გრძნობა გამძაფრებულია და არ ვნანობ ჩემს გადაწყვეტილებას.

 

- ბევრს მოგზაურობდით ევროპისა და აზიის ქვეყნებში. რა სირთულეები და საინტერესო ისტორიები ახლდა თან ამ პროცესს?

 

- მოგზაურობისას იმდენად აღტაცებული ხარ ნანახით, სიძნელეებზე საუბარი გავიწყდება. გარკვეული სიძნელეები იყო, თუმცა წლებმა და შთაბეჭდილებებმა ეს ყველაფერი გადაფარა. რაც შეეხება საინტერესო ისტორიებს, როცა საბერძნეთში პირველად მოვხვდით, მასპინძელმა სუფრაზე უცხო ხილი დაგვახვედრა, რომელიც არასდროს გვქონდა ნანახი ან გასინჯული. მოგვიანებით გავიგეთ, რომ ეს იყო კივი, რომელიც ჩვენ კარტოფილის ნაირსახეობა გვეგონა, საქართველოშიც ჩამოვიტანეთ. პრაქტიკულად, კოლუმბის როლი შევასრულეთ.

 

იმდენად ჩაკეტილ სივრცეში ვცხოვრობდით საბჭოთა ეპოქაში, რომ ჩვენთვის ბევრი რამ უცხო და გაუგებარი იყო, მათ შორის, იქ მცხოვრებ ადამიანთა მენტალიტეტიც, რომელ ქვეყანაშიც ვხვდებოდით.

 

- რომელი ქვეყანა იყო თქვენთვის განსაკუთრებული, შთამბეჭდავი და დასამახსოვრებელი?

 

- ყველა ქვეყანას საკუთარი ხიბლი აქვს. თუ ბუნების სილამაზეზე ვისაუბრებთ, ძალიან მომეწონა ჩეხეთი. ულამაზესია შვეიცარია, თუმცა, ჩვენი ქვეყნისგან იმით განსხვავდება, რომ საქართველოში ყველაფერი ხელუხლებელია და გვაქვს ბუნებრივი სილამაზე. საკმაოდ გაკვირვებული ვიყავი ჰოლანდიაში ყოფნისას, სადაც, ელემენტარული ტალახი ვერსად ვიპოვე. ყველაზე დიდი შთაბეჭდილებაც ალბათ ამ ქვეყნიდან მომყვება. მათი ცხოვრების წესი, ქცევის კულტურა სანიმუშო და ყველასთვის მისაბაძი მგონია.

 

- ვიზა-ლიბერალიზაციის თემაზე ქართველებისთვის მრავალი არასასურველი მოვლენის მომსწრე გავხდით, იქნებოდა ეს გამოძევება თუ სხვა. რა არის მიზეზი, რის გამოც ქვეყნიდან ამ რაოდენობის გადინება ხდება და გადინების პარალელურად, ამ საზოგადოებას უკან დაბრუნება აღარ სურს?

 

- როდესაც ქვეყანაში ყველაფერი წესრიგშია, ქვეყნიდან გაქცევაზე არავინ ფიქრობს. როცა ხალხის უკან დაბრუნებაზე ვსაუბრობთ, უნდა გავითვალისწინოთ ერთი რამ - ადამიანების გარკვეულმა რაოდენობამ ვიზა-ლიბერალიზაცია იმისთვის გამოიყენა, რომ სხვა ქვეყნისთვის თავშესაფარი ეთხოვა, თუმცა ვერ გაითვალისწინეს, რომ საქართველო უკვე ამოღებული იყო საშიშ ქვეყანათა სიიდან, რამაც გამოიწვია მათი დეპორტი.

 

ვფიქრობ, ეს პროცესი ნაადრევი აღმოჩნდა ჩვენი ქვეყნისთვის, ამავე დროს, ვაღიარებ, რომ საჭიროა მეტი კონტაქტი ევროპულ ცივილიზაციასთან. მთავარია, ევროპული ფასეულობებიდან ღირებული ავიღოთ და შემოვიტანოთ. ვიზა-ლიბერალიზაცია იმიტომაა მნიშვნელოვანი, რომ ბევრ ადამიანს ჰქონდეს ამ ყველაფრის ნახვისა და შეფასების საშუალება.

 

- რას ეტყვით იმ ხალხს, ვისაც საქართველოდან წასვლა უნდა და საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზაციის ერთადერთ გზას ამაში ხედავს?

 

- ეს ყველაფერი ურთიერთობაზე გადმოვიტანოთ - თუ ორი ადამიანიდან ერთს მეორესთან ყოფნა აღარ უნდა, მეორემ ის უნდა გაუშვას. ამ შემთხვევაში საუბარია ინდივიდისა და ქვეყნის ურთიერთობაზე. თუ კონკრეტულ პიროვნებას არ უნდა ამ საზოგადოებაში ყოფნა, ის მასში ვერაფერ ღირებულს ვერ შექმნის. ამიტომ, მის დაჭერას და მასზე ჩაბღაუჭებას აზრი არ აქვს.

 

- ბევრ ცნობილ და საინტერესო ადამიანს შეხვედრიხართ ცხოვრების გზაზე. ვინ არის ის პირი, ვისი გაცნობითაც ამაყობთ?

 

- იმის გამო, რომ საბჭოთა კავშირში მომიწია დიდი დროის გატარება, აქ მცხოვრებ ადამიანებთან მქონდა ურთიერთობები. საკმაოდ კარგად ვიცნობდი ცნობილ რუს მწერლებს, ვასილ შუკშინს, ვალენტინ რასპუტინს და სხვებს. მათთან მქონდა როგორც საქმიანი, ისე მეგობრობასთან დაახლოებული ურთიერთობა. საინტერესო შეხვედრები საზღვარგარეთაც მქონია. მაგალითად, ერთ-ერთ კინოფესტივალზე ოდრი ჰეპბერნი გავიცანი, რომელიც უკვე ძალიან ხანშიშესული იყო. მისი გაცნობის ისტორიაც საკმაოდ საინტერესო იყო - ერთ-ერთ ღონისძიებაზე წავაწყდი თვალებს, რომლებიც მეცნო და დაკვირვებისას მივხვდი, რომ ეს ოდრი იყო. მივედი, გავესაუბრე და მასთან სურათიც გადავიღე. მქონდა მონაკოს პრინცესა კაროლინას გაცნობის ბედნიერებაც. მათ გარდა ბევრ სხვა საინტერესო ადამიანსაც შევხვედრივარ.

 

- როგორ შეაფასებდით სიტყვა „ქართველს“, რა არის თქვენთვის „ქართველობა“, რომელიც საკმაოდ აქტუალური სიტყვაა თანამედროვეობაში?

 

- იმის გასარკვევად, თუ როგორია ქართველი, ჯერ წარსულში უნდა გადავიხედოთ. ბევრი ისეთი ადამიანი შემხვედრია, რომელიც უბედურია იმით, რომ ერთხელ დაიბადა და ისიც საქართველოში, ბევრი აუგსაც ამბობს ჩვენს ქვეყანაზე. ამის საპირწონედ ერთ ფაქტზე ვისაუბრებ - ბრაზილიაში გაიმართა მედიცინის მუშაკთა კონფერენცია. კონფერენციიდან უკან დაბრუნებისას, თვითმფრინავი რომ აფრინდა, ძრავმა უღალატა და ოკეანეში ჩავარდა. ყველას ჟილეტები ჰქონდა, თუმცა აღმოჩნდა, რომ დედას ბავშვი უბილეთოდ ჰყავდა შეყვანილი და იგი ჟილეტის გარეშე დარჩა. თვითმფრინავში ორასამდე მგზავრი იყო და არავის მოსვლია აზრად, რომ თავისი ჟილეტი ბავშვისთვის დაეთმო. ეს გააკეთა ერთმა ადამიანმა და ამ ერთი ადამიანის გარდა, ყველა გადარჩა. ის ერთი იყო ქართველი, ცნობილი გინეკოლოგი იოსებ ჟორდანია რომელმაც თურმე... ცურვა არ იცოდა.

 

იგივე გააკეთა მიხეილ თამარაშვილმა. იტალიაში, სანაპიროზე სეირნობისას აღელვებულ ზღვაში შევარდა და დახრჩობას გადაარჩინა ადამიანი, მის გარდა იქ ბევრი სხვაც სეირნობდა, მაგრამ მხოლოდ ქართველი გაეშურა უცხოტომელის საშველად, გადაარჩინა კიდეც, მაგრამ თავად ნაპირზე ვეღარ გამოაღწია. ასევე მოიქცა არქიმანდრიტი ილია კარტოზია, ცეცხლმოკიდებული ბორანიდან თავის დასაღწევად ნავში თავისი ადგილი დაუთმო დედა-შვილს, თავად კი დაიღუპა. მე მიმაჩნია, რომ სწორედ ესაა ქართველი. ცუდი ყველას ურევია, ქართველ ერში ბევრი ძალიან კარგი თვისებაა და ახალმა თაობებმა ეს უნდა დაინახონ და შეითვისონ.

 

 

 

 

 

 

 http://qartuliazri.reportiori.ge/inside.php?menuid=48&id=22723