მან შეზღუდა თავნება თავადები და გააუქმა ზოგიერთი სათავადო, დაასახლა უცხოელ დამპყრობთა შემოსევების შედეგად მოოხრებული რაიონები, იღვწოდა უცხოელ მოახალშენეთა მოზიდვისა და სამეფო საკუთრების გაზრდისათვის, გამოსცა კანონი, რომლის ძალითაც ტყვეობიდან თავისი სახსრებითა და ინიციატივით დაბრუნებულ გლეხს თავისუფლება ენიჭებოდა, შექმნა და გაამრავლა თავისუფალ მიწათმფლობელ-მოლაშქრეთა ფენა, შექმნა მორიგეობის პრინციპზე დამყარებული მუდმივი ჯარი, აკრძალა ოსმალობა-ყიზილბაშობის დროს განახლებული ყმათა უმამულოდ გაყიდვა და ტყვეებით ვაჭრობა, დარაზმა ხალხი ტყვეთა გატაცების წინააღმდეგ საბრძოლველად, რუსეთის მიბაძვით შემოიღო სამხედრო სისტემა, სცადა მმართველობა ცალკეული უწყებების მიხედვით დაენაწილებინა: „საგარეო საქმეთა“, „სახელმწიფო შემოსავლისა“ და „სამხედრო საქმეთა“ დარგებად.

ეს ერეკლე მორის მიერ გატარებული იმ რეფორმების ნაწილია, რომლებიც ხელისუფლების ცენტრალიზაციას ეძღვნებოდა. თუმცა ერეკლეს დიდი საქმეები მხოლოდ ამ რეფორმებით არ შემოიფარგლება.

ერეკ­ლე II ენერ­გი­ულ ღო­ნის­ძი­ე­ბებს მი­მარ­თავ­და მრეწ­ვე­ლო­ბის და კულ­ტუ­რის განვითარე­ბი­სათ­ვის, რის შე­დე­გა­დაც გაჩ­ნდა ფაბ­რი­კე­ბი და ქარ­ხნე­ბი: შაქ­რის, მი­ნის, სარკის, ბრო­ლის, შა­ლის, სან­თლის, ია­რა­ღის,საპ­ნის, აგუ­რის, თი­ხის ჭურ­ჭლის დამამზადებე­ლი სა­წარ­მო­ე­ბი. ზეთ­სახ­დე­ლი, მა­რილ­სახ­დე­ლი, თამ­ბა­ქოს და­მამ­ზა­დე­ბე­ლი, შაქრისმწარ­მო­ე­ბე­ლი ქარ­ხნე­ბი, სამ­ღებ­რო­ე­ბი; გან­ვი­თარ­და სამ­თა­მად­ნო წარ­მო­ე­ბა, დიდი შე­მო­სა­ვა­ლი შე­მო­დი­ო­და ახ­ტა­ლის ლი­თო­ნის მად­ნე­ბი­დან, გა­ნახ­ლდა ზა­რა­ფხა­ნა, იჭრებოდა ვერ­ცხლი­სა და სპი­ლენ­ძის ფული, ამუ­შავ­და ია­რა­ღის, დენ­თის, ზარ­ბაზ­ნის დამამ­ზა­დე­ბე­ლი ქარ­ხნე­ბი. თბი­ლის­ში დუქ­ნე­ბის რი­ცხვი ხუ­თა­სამ­დე აღ­წევ­და. თბი­ლის­ში ყო­ველ­დღე სხვა­დას­ხვა სა­ხის სა­ქონ­ლით დატ­ვირ­თუ­ლი ქა­რავ­ნე­ბი შე­მო­დი­ო­და და აქედანაც გაჰ­ქონ­დათ ტვირ­თი ვაჭ­რებს. შენ­დე­ბო­და ახა­ლი შე­ნო­ბე­ბი და­ცი­ხე­ე­ბი, თუმ­ცა თბი­ლი­სის შიდა ციხე და­ან­გრი­ეს, რად­გან მტრის შე­მო­სე­ვის სა­შიშ­რო­ე­ბა აღარ იყო.

ქვე­ყა­ნა­ში დიდი ყუ­რა­დღე­ბა ეთ­მო­ბო­და გა­ნათ­ლე­ბას, იხ­სნე­ბო­და სა­სუ­ლი­ე­რო სე­მი­ნა­რი­ე­ბი და სკო­ლე­ბი. აღად­გი­ნეს სტამ­ბა, სა­დაც დიდი რა­ო­დე­ნო­ბით იბეჭ­დე­ბო­და წიგ­ნე­ბი.

თბი­ლი­სი ამი­ერ­კავ­კა­სი­ის პო­ლი­ტი­კურ, კულ­ტუ­რულ და სა­ვაჭ­რო ცენ­ტრად იქცა. საქართვე­ლო­თი ევ­რო­პის ქვეყ­ნე­ბიც და­ინ­ტე­რეს­დნენ. მრა­ვა­ლი წე­რი­ლი იბეჭ­დე­ბო­და იმდრო­ინ­დელ რუ­სულ და ევ­რო­პის ქვეყ­ნე­ბის გა­ზე­თებ­სა თუ ჟურ­ნა­ლებ­ში „პრინც ერეკლე­ზე“, რო­მელ­საც „აშ­ვე­ბუ­ლი ლო­მის“ სა­ხე­ლი ჰქონ­და.

სწო­რედ ასე­თი მოღ­ვა­წე­ო­ბა ჰქონ­და ერეკ­ლე მე­ო­რეს, რომ­ლის სა­ხე­ლიც ის­ტო­რი­ას განსაკუთ­რე­ბუ­ლად შე­მორ­ჩა. მან სხვა მრა­ვალ სა­სი­კე­თო საქ­მეს­თან ერ­თად, ქარ­თლ-კახეთის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბაც შეძ­ლო.

წყარო :