20 აგვისტოს იტალიის ისტორიული ქალაქის როკა-იმპერიალეს კედელზე ცნობილი იტალიელი და უცხოელი პოეტების გვერდით ქართველი პოეტის დავით მაღრაძის ლექსი

განთავსდა, რომელიც კერამიკულ ფილაზეა ამოტვიფრული. უპრეცედენტო ფაქტია, რომ პოეტების გარსია ლორკას, სალვატორე კვაზიმოდოს და სხვათა ლექსების გვერდით დათო მაღრაძის ლექსი "ნატას და ელენეს" იტალიურის გარდა, ქართულადაც გამოჩნდა. შეგახსენებთ, დათო მაღრაძე 2017 წელს ნობელიანტი პოეტის, სალვატორე კვაზიმოდოს საერთაშორისო კონკურსის ჟიურიმ ლიტერატურაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის პრემიით დააჯილდოვა. 

პოეტი ამბობს, რომ როკა-იმპერიალეს კედელზე მისი ლექსის გამოჩენა სწორედ შარშანდელი მოვლენის ექოა. ის ახლა აშშ-ში ინგლისურ ენაზე გამოცემული წიგნის "ნაფეხურები წყალზე" ამერიკული პრეზენტაციისთვის ემზადება, სადაც რამდენიმე დღეში მიემგზავრება. 

- ხანდახან ეჭვი ამიტანს ხოლმე, მე ხომ არა ვარ ერთ-ერთი ბოლო ადამიანი, რომელიც მიიჩნევს, რომ პოეზია გადარჩენისთვის არსებობს და არა ნევროზის გაზიარებისთვის, მაგრამ როდესაც ასეთი ქვეყნებიდან ჩემი ფიქრისა და განცდის ექოს გავიგონებ ხოლმე, მერე მეფანტება ეჭვი და მიმყარდება რწმენა, რომ პოეზია გადარჩენისთვის არსებობს - ეს იყო პოეზიის მისია იმთავითვე და იქნება მარად.

რაც ახლახან მოხდა იტალიაში, ჩემთვის ძალიან სასიხარულო, საპასუხისმგებლო და საამაყოა. უაღრესად საპატიო და სასიხარულოა, რომ ღონისძიებას ესწრებოდა დიდი იტალიელი პოეტის სალვატორე კვაზიმოდოს ვაჟი ალესანდრო. ნამდვილად დიდი პატივია, რომ რომის იმპერიის კედელში ქართული ლექსიც ამოიტვიფრა. 

- უახლოეს მომავალში იგეგმება აშშ-ში გამოცემული თქვენი წიგნის ამერიკული პრეზენტაცია...

- დიახ, შეიძლება ითქვას, ნიუ-იორკიდან იწყება ჩემი წიგნის ამერიკული ოდისეა. გამომცემლობამ კრებული სიეტლში უკვე წარადგინა წიგნის გამოფენაზე, პრეზენტაცია გაიმართა ლონდონურ გამოფენაზეც. 

24 სექტემბერს გაიმართება პრეზენტაცია ბროდვეიზე, ერთ-ერთ ყველაზე დიდ წიგნის სახლში "სტრენდი", რომელსაც წიგნის სახლების მეფეს ეძახიან. აქ დაიწყება და შემდეგ მთელი წლის განმავლობაში 50-მდე შტატშია დაგეგმილი წიგნის წარდგენის ღონისძიებები. მერე უკვე მილანში მექნება ახალი, იტალიურად გამოსული წიგნის წარდგენა, მომავალი წლის თებერვალ-მარტში კი შვედეთში გაიმართება შვედურად გამოსული წიგნის პრეზენტაცია, მერე კი ისევ აშშ-ში მომიწევს წასვლა.

- დასაწყისში ეჭვი ახსენეთ და, ალბათ, სულაც არ არის გასაკვირი, დღეს საქართველოში ნამდვილად ისეთი ვითარებაა, თითქოს პოეზიისთვის ადგილი მართლაც აღარ რჩება.

- გეთანხმებით, მაგრამ ეს მხოლოდ ქართული მოვლენა არა მგონია, ეს თანამედროვე სამყაროს პრობლემაა. როგორც ტალღა, რომელიც მწვერვალს მიაღწევს და მერე იფშვნება, ასე მონაცვლეობს ხოლმე რენესანსი და დეკადანსი. მეჩვენება, რომ დეკადანსისას დრო იხელთა ბევრმა მოხალისე ხელოვანმა. მათ ღირებულის შექმნა არ ხელეწიფებათ და ცდილობენ დეკადანსი რენესანსად მონათლონ, ანუ ვერ ხატავენ, მაგრამ საკუთარ წვალებას მაინც დიდ მხატვრობას უწოდებენ, ვერ წერენ, მაგრამ რასაც ახერხებენ, პოეზიის მწვერვალად ასაღებენ... თუმცა ეს დროებითი მოვლენაა, საბოლოოდ ყველაფერს გადაარჩევს დრო და ხალხი. ასევე საგრძნობია მიბაძვის დიდი სურვილი, თანაც უნიჭოდ მიბაძვის, რაც პერიფერიული სიმპტომია. 

არადა, ქართული კულტურა ისეთი ისტორიისაა, ისეთი სივრცეა, ისეთი სიღრმე აქვს, წესით, პერიფერიულობის განცდა არ უნდა გვქონდეს. ამის მიუხედავად, სულ ვნერვიულობთ, ემანდ ვინმეს ჩამორჩენილები არ ვეგონოთ. ევროპაში მშვიდად არიან ამ თვალსაზრისით, არ ნერვიულობენ, ჩვენ კიდევ...

ნახეთ ალაზნის ველი და იქ ამოზრდილი ალავერდის ტაძარი... ერი, რომელმაც ეს ააშენა, სადაც დაიბადა განცდა და ხედვა იმისა, თუ როგორი გუმბათი უნდა ჰქონოდა ამ დიდებულ ტაძარს, მუდმივად იმას როგორ უნდა დარდობდეს, ჩამორჩენილად არ გამოვჩნდეო, პერიფერიულობის განცდა როგორ უნდა გვაწუხებდეს? მაგრამ გვაწუხებს... 

- მალე საპრეზიდენტო არჩევნები გაიმართება, კანდიდატებიც უკვე ცნობილია. ამ საარჩევნო სამზადისში კარგა ხანს გამოითქმოდა ვარაუდი, რომ "ქართულ ოცნებას" შეიძლებოდა პრეზიდენტობის კანდიდატად დაესახელებინეთ. რა საფუძველი ჰქონდა ამ ვარაუდს?

- არ ვიცი, რატომ განიხილავდნენ ჩემს შესაძლო საპრეზიდენტო კანდიდატობას. რომც მქონოდა შემოთავაზება, არავითარ შემთხვევაში არ გავიზიარებდი, რადგან ვერ ვხედავ საკუთარ თავს პრეზიდენტის პოსტზე.

რაც შეეხება საპრეზიდენტო არჩევნებს, წარმოდგენილი კანდიდატურებიდან ჩემს ღრმა პატივისცემას ყველას ვუდასტურებ, თუმცა საქართველო ჩემთვის ის ერთადერთი ქვეყანაა, სადაც სამშობლოს ვეძებ, ამდენად, როდესაც პრეზიდენტობაზე აცხადებს პრეტენზიას ადამიანი, ჩემი მოთხოვნები იზრდება.

რომ გითხრათ, რომელიმე კანდიდატმა ჩემში ისეთი ენთუზიაზმი აღძრა, მისი მხარდაჭერა გადავწყვიტე-მეთქი, მოგატყუებთ... არ ვიცი, იქნებ კარგიც ქნა მმართველმა პარტიამ, კანდიდატი რომ არ დაასახელა, მაგრამ ჩემთვის პირადად, ვისაც ხელისუფლება დაუჭერს მხარს, სწორედ ის იქნება სახელისუფლებო კანდიდატი. მის დამოუკიდებლობაზე ლაპარაკი სრულიად გაუმართლებელი იქნება.
დამოუკიდებელ კანდიდატს დამოუკიდებლობას ანიჭებს ხალხის მხარდაჭერა და არა ხელისუფლების. გამარჯვების შემთხვევაში მის სამოქმედო დამოუკიდებელ სივრცეს ქმნის ხალხის ხმები, მოსახლეობის მხარდაჭერა. დამოუკიდებელი კანდიდატი ის არის, ვინც ხელისუფლების მხარდაჭერის გარეშეც მიიღებს მოსახლეობის მხარდაჭერას და ისე გაიმარჯვებს. 

ასეთ კანდიდატს მე ვერ ვხედავ!

გავიხსენოთ წინა საპრეზიდენტო არჩევნები, როდესაც იმჟამინდელი საპრეზიდენტო კანდიდატი და ახლა მოქმედი პრეზიდენტი მთლიანად იყო დამოკიდებული მეორე ადამიანის - ბიძინა ივანიშვილის ავტორიტეტზე. ამდენად, მისი მცდელობები, სახელისუფლებო ტენდენციებისგან დამოუკიდებელი პოზიცია ჰქონოდა, უკვე უხერხულობას იწვევდა. სამომავლოდაც ამ პრობლემას ვხედავ. 

- საინტერესოა, რას ფიქრობთ განახლებულ მთავრობაზე?

- პრემიერ-მინისტრმა ბახტაძემ საკმაოდ კარგი შთაბეჭდილება დატოვა ჩემზე, უფრო სწორად, მომეწონა, ქვეყნის განვითარების პრიორიტეტებად განათლება, ეკოლოგია და ინოვაცია რომ დაასახელა. ვნახოთ, რის გაკეთებას შეძლებს. ჩემი აზრით, განათლება და ეკოლოგია საქართველოსთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის საკითხებია. 
დიახ, ქვეყანაში არსებულ ვითარებაზე, იმაზე, რაც არ კეთდება, ხელისუფლებას უნდა მოვთხოვოთ პასუხი, მაგრამ ხომ ცხადია, რომ ხელისუფლებაში ადამიანები ჩვენი საზოგადოებიდან მიდიან. 

გავიხსენოთ საყდრისის აფეთქება და ხორავას ქუჩის მკვლელობების საქმე. სამწუხაროდ, ამ ორ მაგალითში გამოჩნდა ხელისუფლების ძალიან არასწორი დამოკიდებულებები, რაც ძალიან სავალალოა.

ან რა გვარებს ვისმენ ამ სასამართლო სისტემაში, იგივე ხალხია, ვინც სააკაშვილის რეპრესიულ რეჟიმს ამაგრებდა. იმ ხალხის სახელები ქუხს დღესაც, ვინც გირგვლიანის საქმით თავი მოიხერხა. ისევ პოსტებზე არიან ის პირები, რომლებმაც მთელ ქვეყანას მოსჭრეს თავი. თავიდან რომ მესმოდა მათი სახელები, ვფიქრობდი, ალბათ, იმ ძველების მოგვარეები არიან-მეთქი, მაგრამ...

- ეს ხომ ხელისუფლების ბრალია...

- დიახ, ოღონდ ჩვენი ბრალიც არის. თუ არაფერს ვიტყვით, სულ ასე იქნება და არაფერი გამოსწორდება. 

მე, მაგალითად, თქვენი გაზეთის საშუალებით ვთქვი, როდესაც დანამდვილებით გავიგე, რომ სუს-ის თანამშრომლები მისმენდნენ, მერე ჩემი ჩანაწერებით დარბოდნენ სახელისუფლებო კაბინეტებში და ვიღაც-ვიღაცებს ასმენინებდნენ. 
ეს ჩუმად კი არ გავანდვე ხელისუფლების წარმომადგენლებს, როგორც მირჩევდნენ, არამედ გამოვედი და ვთქვი, თუ სააკაშვილის ხელისუფლებისას ვამბობდი, ნუ დაიხუთებით-მეთქი, ახლა ვამბობ, ნუ გაისუსებით, რადგან სუს-ი ძალიან აქტიურობს-მეთქი.

იმის მაგივრად, რომ ტერორისტებისთვის ესმინათ, მე მისმენდნენ... ან რას მისმენდნენ, არ ვიცი, არასდროს არაფერი დამიმალავს. 

საყდრისთან დაკავშირებითაც საჯაროდ გამოვთქვი ჩემი აზრი და როდესაც მკითხეს, რა იყო იმ წლის ყველაზე უარყოფითი მოვლენა, სწორედ საყდრისის აფეთქება დავასახელე. 

- ხორავას ქუჩის საქმის შესასწავლად შეიქმნა საგამოძიებო-საპარლამენტო დროებითი კომისია, რომლის სხდომების მიმდინარეობისას ყველამ აშკარად დავინახეთ, რომ საქმეს მიზანმიმართულად აყალბებდნენ, თუმცა ამის აღიარება ხელისუფლებას არ სურს. როგორ ფიქრობთ, ის პრობლემები, რაც პროკურატურასა და სასამართლოშია, განპირობებულია იმით, რომ იმ დამნაშავე სისტემას, რომელიც წინა ხელისუფლების დროს ჩამოყალიბდა, "ქართულმა ოცნებამ" ვერაფერი მოუხერხა, თუ ამ სისტემას თავად იყენებს?

- ერთიც შესაძლებელია და მეორეც... ფაქტია, ეს ქვეყნის პრობლემად რჩება. ამ საქმის ძიებისას ძალიან არასასურველი სახით წარმოჩნდა ხელისუფლება. როცა ასეთი ტრაგედია ხდება, იქ მომეტებული პასუხისმგებლობით უნდა მიუდგე ყველაფერს, აქ კი ყველაფერი პირიქით მოხდა.

მიმაჩნია, რომ საზოგადოება არ უნდა მოდუნდეს არც ერთი ხელისუფლების დროს. ღირსეული საზოგადოება ხმამაღლა ფიქრობს, ხმამაღლა გამოხატავს თავის პოზიციას.

ერთი პრობლემაც - აშკარაა, რომ ჩვენში ისტორიის გადაწერის მცდელობებია. ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ ამას ხელისუფლება უწყობს ხელს.

ვინც ძალადობრივ რეჟიმთან თანამშრომლობდა, ეს ხალხი ყოფილა ლიბერალი, ხოლო, ვინც ხელისუფლებიდან მომდინარე სისასტიკეს დაუპირისპირდა, ის ყოფილა ბნელი. ამის დახატვის მცდელობაც აშკარაა. არ მესმის, ამას ხელისუფლება რატომ უწყობს ხელს?! 

- დიდი ვნებათაღელვა მოჰყვა საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებას, რომლის თანახმადაც მარიხუანის მოხმარება ნებადართული გახდა.

- ჩემი აზრით, მარიხუანის მომხმარებლების ციხეში ჩაყრა არასწორია, მაგრამ რეგულაციები უნდა არსებობდეს და ამ საქციელის წახალისება არაფრით არ შეიძლება. გვინდა გამოთრიაქებული ახალგაზრდობა?! ჰკითხეთ ერთი მშობლებს, რა დღეში არიან.

ეს გადაწყვეტილება პერიფერიული აზროვნების კიდევ ერთი მაგალითია.

თუ საქვეყნოდ, მაგალითად, ტელესტუდიაში გააბოლებ, მაგარი კაცი ხარ? ვის რას უმტკიცებ ამით?! ეს ევროპისკენ სავალი გზა არ არის. იქნებ ევროპისგან სამოქალაქო კულტურა თუ საგანმანათლებლო მიღწევები გადმოგვეღო.

მით უფრო, რომ ევროპაში სულაც არ არის ნებადართული გამოთრიაქება, რამდენიმე გამონაკლისის გარდა... 

არ შეიძლება სახელმწიფო პოლიტიკა იყოს ნარკოტიკის მოხმარების წამახალისებელი. თურმე ეს ტურიზმის განვითარებას შეუწყობს ხელს. შეიძლება ნარკოტრაფიკმაც შეუწყოს ხელი ეკონომიკის განვითარებას, მაგრამ შეიძლება ეს სახელმწიფო პოლიტიკის ნაწილი იყოს?! 

ვიმეორებ, ბევრი რამ საზოგადოების ბრალიც არის, ძალიან უყურადღებო საზოგადოებად ვიქეცით.

წლების წინ სამი მეგობარი (მათგან ორს სტუდენტობიდან ვიცნობ, ულამაზესი და უგანათლებულესი გოგონები იყვნენ), ყმაწვილქალობისას მონაზვნად აღიკვეცნენ. მათგან ერთმა ფოკას მონასტერი ააღო­რძინა, მეორემ - ბოდბესი, მესამემ - დარეჯანის კარის ეკლესია. ესენი არიან დედა მარიამი, დედა ელისაბედი და დედა თეოდორა - მათ საოცარი ღვაწლი დასდეს ქართულ სულიერებას. ან როგორ საუბრობენ, ან რა სიბრძნე გამოსჭვივის მათგან, მათი მოსმენისას გაგიხარდება, რომ ქართველი ხარ, ქრისტიანი. აი, ასეთი საქართველოც არსებობს - სულიერებით გამდიდრებული. აჟიტირებულ ტოქშოუებში ჩაფლულ ქართველ საზოგადოებას ეს მოვლენა ისე გამორჩა, როგორც თავის დროზე ნიკოლოზ ბარათაშვილი და ნიკო ფიროსმანი.

წყარო :